تعریف انگیزه و انواع آن
انگیزه (Motivation) یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در زندگی و کار است. انگیزه را می‌توان این گونه معنا کرد:
قدرت داخلی یا خارجی فرد برای انجام کارهای خود و دستیابی به اهدافش.
با داشتن انگیزه، فرد هر چیزی را بهتر و با میل بیشتری انجام می‌دهد و نتایج بهتری دریافت می‌کند. در حقیقت، انگیزه، همان نیروی محرکهای است که انسان را به انجام فعالیت وامی‌دارد. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل غذا خوردن، داشتن شغل، ارتقای سطح دانش یا هر چیز دیگری باشند.
انگیزه به معنای قوت داخلی است که شخص را به کاری وادار می‌کند و تشویق می‌کند که بهترین خود را نشان دهد. انگیزه می‌تواند به صورت درونی (Intrinsic Motivation) و یا خارجی یا برونی (extrinsic Motivation) باشد.
انگیزه درونی زمانی رخ می‌دهد که فرد از درون خودش انگیزه می‌گیرد و به دنبال رضایت شخصی خود است، به عنوان مثال، یک هنرمندی که برای خلق شاهکار خود از درونش انگیزه می‌گیرد.
انگیزه برونی نیز زمانی رخ می‌دهد که فرد به دنبال برآورده کردن نیازهای بیشتری مانند پاداش مالی و یا تشویق از طرف دیگران یا در واقع، محیط خارجی است، به عنوان مثال یک فروشنده که برای بالا بردن فروش محصولش، از تشویقات مالی استفاده می‌کند.
به طور کلی، انگیزه به مجموعه عوامل درونی و بیرونی اطلاق می‌شود که شخص را به کاری وادار می‌کند و از شروع تا انجام آن، او را در پیشرفت تشویق می‌کند.
مفاهیم انگیزش و انگیزه چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
انگیزش و انگیزه دو مفهوم مرتبط با یکدیگرند، اما به معنای متفاوتی استفاده می‌شوند. انگیزش، وضعیتی است که فرد را به دنبال دستیابی به اهدافش قرار می‌دهد، در حالی که انگیزه معنایی است که فرد را وادار به انجام کارهای خود می‌کند. به عبارت دیگر، انگیزش به شیوه فکر و رویه رفتار فرد اشاره دارد، در حالی که انگیزه به دلیلی مشخص برای انجام کار ایجاد می‌شود.
به طور کلی، انگیزه درونی‌تر و مرتبط با توانایی و مهارت‌های شخصی است، در حالی که انگیزش بیشتر به محرکهای خارجی و فاکتورهای موجود در محیط بیرونی مرتبط است.
برای مثال، یک دانشجو ممکن است یک انگیزه داشته باشد که برای تسلط بر ریاضیات، باید روزانه یک ساعت به تمرین ریاضی بپردازد. در اینجا، انگیزه او از مهارت ریاضیاتی‌اش نشأت گرفته و برای تقویت و بهبود آن، یک برنامه تمرینی تعیین نموده است.
از طرفی، یک دانشجوی دیگر، ممکن است با انگیزه خارجی برای دریافت نمره بالا در درس ریاضیات مشغول تمرین شود، به عنوان مثال با توجه به اینکه نمره ریاضیات او برای قبولی در دانشگاه بسیار مهم است، تلاش می‌کند تا نمره‌ای بالا کسب کند. در اینجا، انگیزه او از فاکتورهای خارجی ناشی می‌شود.
در کل، این دو مفهوم انگیزه و انگیزش، مرتبط با یکدیگر هستند و برای دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای، هر دو بسیار مهم هستند.
چه زمانی بی‌انگیزگی را تجربه می‌کنیم و علت آن چیست؟
بی‌انگیزگی (Lack of Motivation) می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد و علت آن ممکن است متفاوت باشد. گاهی اوقات بی‌انگیزگی ناشی از عوامل زندگی‌مان مثل استرس، اضطراب، خستگی، احساس بی‌اعتمادی، افسردگی، تغییرات شخصیتی، بیماری‌های جسمی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی و یا رویدادهای ناراحت‌کننده است.
بی‌انگیزگی معمولا با کاهش انگیزه برای انجام کارهای روزمره، عدم علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً برایمان لذت‌بخش بوده‌اند و احساس کم‌ارزشی و بی‌اهمیتی همراه است. به طور کلی، بی‌انگیزگی ممکن است باعث شود که انسان‌ها از اهداف و آرزوهایشان دست بکشند و از زندگی به طور کلی لذت نبرند.
برای رفع بی‌انگیزگی می‌توانیم به دو روش کلی پیش برویم: روش‌های پیشگیری و روش‌های درمانی. روش‌های پیشگیری شامل حفظ سبک زندگی سالم، مدیریت استرس، تغذیه سالم، ورزش و تمرین، ارتباطات مثبت با افراد و اهداف و رویاهایی که به دنبال آن‌ها هستیم، می‌شوند. روش‌های درمانی شامل مشاوره روان‌شناسی و روان‌درمانی، درمان دارویی و ترک عادت‌های ناسالم می‌باشند.
راه کارهای عملی برای داشتن انگیزه کدامند؟
برای داشتن انگیزه در زندگی و کار می‌توانید از راه کارهای عملی زیر استفاده کنید:
- هدف گذاری: قبل از هر کاری، باید هدف خود را مشخص کنید و آن را به صورت واقعی و مشخصی تعریف نمایید.
- تعیین اولویت‌ها: اولویت‌بندی کارهای خود را با توجه به اهمیت و ضرورت آن‌ها، به صورت دقیق انجام دهید.
- ایجاد تحول: در صورتی که در یک روال خسته‌کننده قرار گرفتید، تغییراتی در زندگی خود ایجاد کنید تا انگیزه‌ی تازه‌ای به خود ببخشید. اکر احساس می‌کنید که هدفی که دارید، بزرگ و خسته‌کننده است، آن را به چندین مرحله کوچک‌تر تقسیم کنید تا رسیدن به هر مرحله، انگیزه‌ای برای ادامه مسیر به شما بدهد.
- پویایی و خلاقیت: به جای تکرار کردن کارهای معمول خود، با نوآوری و خلاقیت، ایده‌های جدید را به کار بگیرید.
- استفاده از ابزارهای تقویت کننده‌ی انگیزه مانند کتاب‌ها، نرم‌افزارهای تحلیل رفتار، پادکست، سمینار و وبینار و ….
- تمرین ورزشی: تمرین ورزشی می‌تواند به شما کمک کند تا احساس رضایت از خود داشته باشید و انگیزه‌یتان را افزایش دهید. همچنین، رفع استرس، داشتن احساس شادی و بهبود کیفیت و ساعات خواب به شما کمک می‌کند تا برای فعالیت‌های روزمره و مهم زندگیتان، باانگیزه‌تر باشید.
- خواب کافی: خواب کافی و باکیفیت به شما کمک می‌کند تا انرژی و قدرت لازم برای دستیابی به هدف‌های خود را داشته باشید. یک انسان بالغ در طول شبانه‌روز، باید بین 7 تا 9 ساعت خواب کافی داشته باشد.
- ارتباط با دوستان موفق: با افرادی که در زندگی و کارشان موفق بوده‌اند، ارتباط برقرار کنید و از تجربیات و نکات مفید آن‌ها استفاده نمایید. چنین ارتباطاتی، به شما انگیزه می‌دهد تا در دستیابی به اهداف بزرگ و کوچک خود، با برنامه‌تر و هدفمندتر پیش بروید.
- نویسندگی: یک کاغذ بردارید و روی آن بنویسید که چه می‌خواهید در زندگی خود داشته باشید و چگونه می‌توانید به آن‌ها دست یابید. این کار به هدف‌گذاری زندگیتان نیز کمک می‌کند. سعی کنید به ترتیب الویت، خواسته‌هایتان را بنویسید تا برای دستیابی به خواسته‌های بزرگ، دچار ناامیدی یا بی‌انگیزگی نشوید. اگر از خواسته‌های کوچک شروع کنید، رسیدن به خواسته‌های بزرگ دیگر دست‌نیافتنی نیستند!
- دوش آب سرد: گرفتن دوش آب سرد می‌تواند تا حد زیادی انرژی و انگیزه را به شما بازگرداند. علاوه بر این، مزایایی همچون افزایش سیستم ایمنی بدن و کاهش استرس درباره دوش آب سرد، مطرح هستند. مطالعات نشان داده‌اند که تحریک‌های بیرونی مانند دوش آب سرد، با افزایش سطح دوپامین، باعث ایجاد تمرکز و انگیزه می‌شوند. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که برخورد با آب سرد، ممکن است باعث افزایش فعالیت سیستم عصبی همراه با تحریک بدن شود که این تحریکات، سبب افزایش سطح دوپامین در مغز می‌شوند.
- خواندن کتاب‌های مفید: خواندن کتاب‌هایی در زمینه‌ی توسعه‌ی شخصی، مدیریت، بازاریابی، ارتباطات، موفقیت و … می‌تواند به شما کمک کند تا دیدگاه‌های جدید و انگیزشی به دست بیاورید.
- شرکت در دوره‌های آموزشی: شرکت در دوره‌های و کارگاه‌های آموزشی، سمینار، وبینار و … می‌تواند به شما کمک کند تا تکنیک‌های جدیدی در زمینه‌ی کاری خود بیاموزید و انگیزه‌ی خود را افزایش دهید.
دوپامین در ایجاد انگیزه در انسان تا چه حد موثر است؟
دوپامین (Dopamine) یک عصب فرستنده مغزی است که در تنظیم عواطف، حافظه، حرکت و بیشتر وظایف شناختی و رفتاری نقش دارد. این عصب‌فرستنده به طور گسترده، در سیستم پاداش مغزی (Reward System) و همچنین، در مسیرهای عصبی مرتبط با انگیزه و پاداش موثر است. بنابراین، دوپامین می‌تواند به عنوان یک عامل کلیدی در ایجاد و تقویت انگیزه عمل کند.
هنگامی که مغز ما با یک پاداش یا موقعیت مطلوب روبرو می‌شود، سیگنال‌های عصبی باعث افزایش سطح دوپامین در مسیرهای عصبی پاداش مغزی می‌شوند. این افزایش سطح دوپامین در نواحی مختلف مغز، باعث ایجاد انگیزه برای تکرار رفتارهای موثر در به دست آوردن پاداش می‌گردد. به عنوان مثال، وقتی که ما یک رفتار موثر را تجربه می‌کنیم، مانند خوردن یک غذای خوشمزه، دوپامین ترشح می‌شود و این انگیزه را ایجاد می‌کند که آن رفتار را در آینده تکرار کنیم.
از طرف دیگر، کاهش سطح دوپامین در مسیرهای عصبی پاداش مغزی می‌تواند باعث کاهش انگیزه و روحیه شود. برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و اعتیاد ممکن است با تخلیه دوپامین مرتبط با سیستم پاداش مغزی، در ارتباط باشند.
بنابراین، می‌توان گفت که دوپامین به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تنظیم انگیزه و روحیه عمل می‌کند. این دانش می‌تواند به عنوان یک ابزار مفید برای بهبود وضعیت روان بکار گرفته شود.
کلام آخر
به عنوان نتیجه، انگیزه برای داشتن زندگی موفق، سالم و خوب، عاملی اساسی و ضروری است. با شناختن نوع انگیزه‌ی خود و تفاوت آن با انگیزش، بیشتر به اهداف خود نزدیک می‌شوید و با داشتن روش‌های عملی برای داشتن انگیزه، می‌توانید زندگیتان را بهتر کرده و به موفقیت برسید.
* اپیزود انگیزه را می‌توانید از کست باکس گوش دهید*
منبع:
تولید شده توسط هوش مصنوعی
