اگر زمانی را در یوتیوب گذرانده باشید، احتمالاً با ویدیوهایی برخورد کرده‌اید که نشان می‌دهد افرادی زمزمه می‌کنند، ضربه می‌زنند یا به آرامی با اشیا تماس برقرار می‌کنند (مثلاً لباس ها را با آرامش تا می‌کنند یا به آرامی موهای خود را شانه می‌کنند).
این ویدیوها برای برانگیختن حس گزگز آرامش و رضایتی که مشخصه‌ای برای پدیده ASMR یا واکنش ارادی اوج‌گیری حسی است، طراحی شده‌اند. حتی برخی از تجربیات زندگی واقعی نیز در ایجاد این حس، دخیل هستند و باعث تحریک ASMR می‌شود، مانند معاینه چشم یا کوتاه کردن مو.
با مجموعه پادکستهای مراقبه، خودیاری و خودسازی دارما همراه باشید تا حقایق و تحقیقات بیشتری را در این زمینه با شما در میان بگذاریم!
ASMR یا واکنش ارادی اوج‌گیری حسی چیست؟
محقق دانشگاه اسکس (The University of Essex) خاطر نشان می‌کند که: “خواهرم، جولیا پوئریو (Giulia Poerio) از زمانی که به یاد می‌آورد، هنگامی که کسی آرام در گوشش زمزمه‌ای کند، احساس سوزن سوزن شدن در پوست سر خود را تجربه می‌کند.”
اما خواهر او، همواره تصور می‌کرده که این یک اتفاق عجیب است و هرگز در مورد آن با کسی صحبت نکرده است. در سال 2013، پوئریو (Poerio) متوجه شد که این حس نامی دارد: ASMR یا واکنش ارادی اوج‌گیری حسی. اکنون، پوئریو (Poerio) و سایر دانشمندان، شروع به کشف آنچه در مغز افرادی که ASMR را تجربه می‌کنند، نموده‌اند.
تاریخچه پیدایش ASMR
ASMR برای اولین بار در سال 2007 هنگامی که یک کاربر این تجربه را در یک صفحه پیام آنلاین توصیف کرد، به آگاهی عمومی رسید. از آن زمان، این پدیده، به شدت مشهور شد.
در سال 2019، ده هنرمند برتر ASMR جمعاً 5.7 تریلیون بازدید به دست آوردند. این پدیده آنقدر محبوب است که افراد مشهوری مانند کاردی بی (Cardi B) و جف گلدبلوم (Jeff Goldblum) با ویدیوهای خود وارد عمل شده‌اند. هنگامی که پوئریو (Poerio) برای اولین بار با ASMR آشنا شد، بلافاصله شروع به جستجوی و بررسی علمی درباره این موضوع کرد؛ اما چیزی نیافت! بنابراین، او تصمیم گرفت خودش این پدیده را مطالعه کند.
او 112 شرکت‌کننده را برای انجام تحقیقات خود، استخدام کرد که نیمی از آنها گفته بودند که ASMR را تجربه کرده‌اند. پوئریو (Poerio) آنها را به یکسری الکترود وصل کرد و ویدیویی از تا کردن حوله از یوتیوب را به آنها نشان داد که با میکروفونی بسیار قوی ضبط شده بود که کمترین صداها را نیز ثبت می‌کرد. افراد این گروه مجاز بودند تا یکی از کلیپ های ویدیویی ASMR مورد علاقه خود را برای تماشا انتخاب کنند.
هنگام تماشای ویدیوها، ضربان قلب شرکت‌کنندگان کاهش یافت که نشانه آرامش یافتن آنها از دیدن تصاویر و شنیدن صداها بود؛ اما آنها با دیدن ویدئوها، بیشتر دچار تعریق شدند که نشان‌دهنده برانگیختگی عاطفی شدید است.
پوئریو می‌گوید: “ما پیش‌بینی چنین واکنش‌هایی را نکرده بودیم. به نظر می‌رسد که ASMR همزمان در حال فعال شدن و غیرفعال شدن است و نشان می‌دهد که ASMR می‌تواند مشخصه‌ای برای تجربیات احساسی پیچیده‌ای مانند خاطرات و نوستالژی‌ها و یا ترس‌‌های مزمن باشد.”
مغز در مواجه با ASMR چگونه عمل می‌کند؟
فیزیولوژیست کریگ ریچارد (Craig Richard) اولین بار مفهوم ASMR را در یک پادکست شنید. ریچارد، استاد دانشگاه Shenandoah می‌گوید: “من قبلاً این اصطلاح را نشنیده بودم، بنابراین، شک داشتم که اصلا درست شنیده‌ام یا نه.” اما او به سرعت متوجه شد که این مفهوم، به احساس مبهم و آرامی اشاره دارد که همواره هنگام انجام کارهایی مانند کوتاه کردن مو یا تماشای ویدیوهای باب راس (Bob Ross نقاش معروف) حس می‌کند و کنجکاوی او را برانگیزد.
مطالعه‌ای در سال 2018 با همکاری ریچارد انجام شد؛ در این مطالعه، 10 نفر شرکت‌کننده، ویدیوهای ASMR را بررسی کردند و کلیپ‌هایی را انتخاب کردند که باعث تحریک ASMR آنها میشد. شرکت‌کنندگان، این ویدئوها را در حالی تماشا می‌کردند که به صورت همزمان، از مغزشان اسکن MRI انجام میشد و دکمه‌ای را در داخل اسکنر MRI فشار می‌دادند تا به محققان اطلاع دهند که چه زمانی احساس آرامش می‌کنند یا چه وقت دچار گزگز یا حالت مورمور می‌شوند.
در اسکن MRI، حالت سوزن سوزن یا گزگز که در مواجهه با ASMR رخ می‌دهد، بسیاری از نواحی مغز را روشن کرد؛ از جمله نواحی که پاداش، برانگیختگی عاطفی و رفتارهای اجتماعی را پردازش می‌کنند.
کریگ ریچارد می‌گوید: “دیدن ارتباط ASMR آن بخش از مغز که به دریافت پاداش مرتبط است، زیاد تعجب‌آور نبود. اما ارتباط این مفهوم با بخش برانگیختگی عاطفی در مغز، کمی کنجکاومان کرد؛ زیرا ASMR را روشی عاطفی مانند شادی و هیجان برانگیختگی در نظر گرفته نمی‌گیریم، اما به نظر می‌رسد که ASMR سرخوشی درجه پایینی را به همراه دارد.”
در این مطالعات، ریچارد، بیشتر مجذوب فعالیت در قشر پیش‌پیشانی داخلی (the medial prefrontal cortex) یا همان مرکز شبکه اجتماعی مغز (the hub of the brain’s social network) شده بود. حیوانات از رفتارهای اجتماعی مانند نظافت خود یا مراقبت از نوزادان، برای ایجاد پیوندهای اجتماعی استفاده می‌کنند. چنین رفتارهایی، بسیار شبیه آنچه در ویدیوهای ASMR اتفاق می‌افتد، به نظر می‌رسند: حرکات آهسته، لمس‌های ملایم، نگاه‌های مراقب.
ASMR ممکن است نوعی از این رفتارهای اجتماعی باشد (مانند نظافت یا آرایش مجازی). کریگ ریچارد می‌افزاید: “این مفهوم، حتی یک قدم فراتر از آن چیزی است که حیوانات انجام می‌دهند؛ زیرا یک فرد غریبه، آرایش مجازی را انجام می‌دهد، اما با دیدن ویدئوهای وی، ASMR در شما احساس می‌شود.”
ریچارد می‌گوید: “ویدیوهای ASMR تمامی جنبه‌های پرورش تعاملات اجتماعی را بررسی می‌کنند؛ در این ویدئوها، کسی به آرامی با شما صحبت می‌کند، با دقت و تمرکز به شما نگاه می‌کند، هیچ حرکت تهدیدآمیزی انجام نمی‌دهد. بنابراین، مغز شما به طور خودکار، به سمت اعتماد کردن پیش می‌رود که ممکن است شامل ترشح اکسی‌توسین (Oxytocin) و فعالیت مناطق خاصی از مغز باشد.”
اکسی‌توسین و سایر انتقال‌دهنده‌های عصبی (neurotransmitters) مانند دوپامین (dopamine)، سروتونین (serotonin) و اندورفین (endorphins) ممکن است در ASMR نقش داشته باشند. کریگ ریچارد تصور می‌کند که تفاوت در تعداد و حساسیت گیرنده‌های این انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌تواند توضیحی باشد برای اینکه چرا برخی افراد ASMR را تجربه نمی‌کنند!
یک پدیده حسی متفاوت ممکن است سرنخ دیگری داشته باشد. در یک مطالعه به وسیله اسکن MRI، محققان دریافتند افرادی که در هنگام گوش دادن به موسیقی دچار لرز یا حس مورمور شدن در بدنشان می‌شوند، ارتباطات بیشتری بین ناحیه شنوایی و پردازش احساسات در مغزشان دارند. پوئریو می‌گوید: “من گمان می‌کنم که ممکن است مورد مشابهی در مورد ASMR در حال وقوع باشد، اما هنوز کسی روی این موضوع، تحقیقی نکرده است.”
گروه دیگری از محققان در سال 2020 دریافتند که افراد مبتلا به ASMR الگوهای اتصال را در شبکه حالت استراحت (resting state network) تغییر داده‌اند؛ این شبکه در واقع، مجموعه‌ای از ساختارهایی است که در زمان بیکاری مغز فعال می‌شوند. پوئریو معتقد است که این دستاورد، ممکن است تجربه احساسات پیچیده مانند ASMR را برای افراد آسان‌تر کند.
پوئریو امیدوار است بتواند تمامی رشته‌های تحقیقاتی را گردآوری کند تا تحقیقاتی جامع در حوزه ASMR را آغاز کنند. او و همکارانش، تام هاستلر (Tom Hostler) از دانشگاه متروپولیتن منچستر (Manchester Metropolitan University) و تام سوارت (Tom Swart) از دانشگاه گلد اسمیتز (Goldsmiths University) در حال راه اندازی یک شبکه تحقیقاتی میان‌رشته‌ای (interdisciplinary research network) هستند تا دانشمندان را گرد هم بیاورند و دستور کار تحقیقات ASMR را تنظیم کنند.
منبع:
https://www.brainfacts.org/thinking-sensing-and-behaving/emotions-stress-and-anxiety/2021/testing-the-tingles-the-science-behind-asmr-020221
