علی دلشاد: سلام، امیدوارم که حال همه خوب باشه. ما توی جلسه قبل راجع به مواد مخدری توضیح مختصری دادیم. با انواعش آشنا شدیم و یه راهکارهای خیلی ساده‌ای هم ذکر کردیم برای اینکه بتونیم باهاش چطور رفتار بکنیم، در مقابل وسوسه‌های مختلف چطور رفتار بکنیم.

این جلسه ما می‌خوایم اختصاصی راجع به الکل صحبت کنیم. الکل جایگاه ویژه‌ای داره. توی این اپیزود متوجه می‌شیم که چرا این‌قدر مهمه و از نگاه پزشکی و نوروساینس بهش نگاه می‌کنیم.

مریم دلشاد: سلام، امیدوارم حال همگی خوب باشه. امروز می‌خوایم با هم در مورد الکل صحبت کنیم و منبع اصلی صحبت‌های امروزمون پروفسور هیو برمن، استاد نوروساینس دانشگاه استنفورد هستش.

می‌خوایم امروز ببینیم که واقعاً الکل با بدن ما و مغز ما چی کار می‌کنه و آیا الکل می‌تونه استرس‌ها و اضطراب‌های ما رو کم کنه یا نه و اینکه آیا مصرف مقدار کم یا متوسط الکل می‌تونه برای ما ضرری نداشته باشه یا نه. صحبت‌هامون رو با یه مطالعه شروع می‌کنیم که یه مطالعه خیلی جدیده و توی مجله معتبر نیچر چاپ شده. این مطالعه برای مارس 2022 عنوان مقاله ارتباط بین مصرف الکل و حجم ماده سفید و خاکستری مغز ما هستش. این مطالعه نشون می‌ده که مصرف حتی مقادیر بسیار کم و متوسط الکل می‌تونه باعث تخریب سلول‌های مغز ما بشه. در واقع چیزی که ما تصور می‌کنیم اینه که مقدار کم یا متوسط الکل ضرری برای ما نداره. اما این مطالعه اومد چی رو بررسی کرد؟ اومدن مغز افرادی رو که الکل مصرف می‌کردن بررسی کردن. هم ماده سفیدشون و هم ماده خاکستریشون و روی 35 هزار نفر این مطالعه رو انجام دادن. یعنی حجم نمونه‌شون حجم نمونه بزرگی بود. مطالعه توی انگلیس بود و اومدن افراد میانسال و مسنی که از نظر جسمی سالم بودن رو بررسی کردن. در واقع افرادی که بیماری خاصی داشتن یا بیماری زمینه‌ای داشتن وارد این مطالعه نشدن. این افراد مقادیر مختلفی از الکل رو مصرف می‌کردن. نتیجه این مطالعه بسیار جالب بود. دیدن که حتی افرادی که مقدار کم یا متوسط الکل رو مصرف می‌کردن، نیوکورتکس مغزشون کوچک شده بود. نورون‌های مغزشون از بین رفته بود. نیوکورتکس چیه؟ بزرگ‌ترین قسمت از قشر مغز ماست که نصف حجم مغز ما رو تشکیل می‌ده و مسئول توجه کردن ما، فکر کردن ما، درک ما از مسائل، مسئول بخشی از حافظه ما، تصمیم‌گیری‌ها و بخش خداگاه مغز ماست و بخشی از اعمال حرکتی ما رو هم کنترل می‌کنه. داده‌هایی که این مطالعه به ما داد بسیار بسیار مهم بود. به خاطر اینکه این سوال قدیمی رو پاسخ داد که آیا مصرف مداوم الکل حتی مقدار کمش می‌تونه مضر نباشه؟ که جواب خیر بود. در واقع آیا حتی مقدار کم الکل هم مغز ما رو تخریب می‌کنه؟ که جواب بله بود. حالا ما اینجا یه توضیح کوتاه راجع‌به مصرف مداوم یا مزمن بدم .در واقع واژه کرانیک که توی این مطالعه استفاده می‌شد وقتی ما یه چیزی رو می‌شنویم که مصرف مداوم یا مصرف کرانیک هستش تو ذهنمون می‌آد که باید هر روز اون ماده رو مصرف کنیم یا تو ذهنمون می‌آد که باید حجم خیلی زیادی از اون ماده خاص رو مصرف کنیم که بشه مصرف مداوم.

مثلاً فکر می‌کنیم که باید شبی 5 لیوان مشروب باشه که بشه مصرف مداوم. اما اینجا می‌خوام بهتون بگم که اگر کسی هفته یک بار، آخر هفته‌ها فقط الکل مصرف کنه، این می‌شه مصرف مداوم. یا اگر کسی شبی فقط یک لیوان مشروب بخوره، حتی یک لیوان شراب، این می‌شه مصرف مداوم. این چیزیه که شاید باور عمومی در موردش یه مقدار متفاوت و اشتباه باشه. مصرف الکل توسط انسان‌ها به هزاران سال پیش برمی‌گرده. در واقع حدود پنج هزار سال پیش آدم‌ها شراب رو درست کردن و اولین جایی که الکل رو تقطیر کردن چین بوده.

خب حالا چرا اصلاً آدم‌ها الکل مصرف می‌کنن؟ دلیل اینکه آدم‌ها الکل مصرف می‌کنن چیه؟ به خاطر اینکه الکل حال درونی آدم‌ها رو تغییر می‌ده و باعث می‌شه یک احساس دیگر رو تجربه کنن. یه حس دیگه داشته باشن. حس مست بودن، حس تیپسی بودن یا سبکسری. حسی که برای خیلی از آدم‌ها لذت‌بخش هست و باعث می‌شه که توی لحظه فراموش کنن و توی لحظه حس یا تجربه متفاوتی رو داشته باشن. حتی اگر بعدش حال بدی رو تجربه کنن یا کمتر خوشحال باشن یا کمتر انگیزه داشته باشن یا حتی اگر بعدش حس استرس و اضطراب رو تجربه کنن باز هم مصرف الکل برای‌شون لذت‌بخش هستش. خیلی از آدم‌ها برای نوشیدن الکل مشتاقن.

براش انگیزه‌های خیلی زیاد دارن، برای‌ش هزینه خیلی زیادی خرج می‌کنن و واقعا براشون جذابه. خیلی از آدم‌ها خب ممکنه بگن که من وقتی الکل می‌خورم کم می‌خورم یا فقط آخر هفته‌ها الکل می‌خورم. اصلاً الکل زیاد نمی‌خورم برای همین من حس بدی رو هیچ وقت بعد از الکل تجربه نمی‌کنم و همیشه حال خوبی با الکل دارم.اگر شما آدمی هستید که فقط آخر هفته‌ها یا چند هفته یک بار الکل مصرف می‌کنید امروز می‌خوام براتون یک صحبت‌هایی کنیم که شاید هیچ جای دیگه نشنیده باشید. اینجا می‌خوام بهتون بگم که الکل ساختاری داره که هم محلول تو آبه هم محلول تو چربیه. یعنی چی؟ یعنی وقتی ما الکل می‌خوریم الکل براحتی می‌تونه وارد تک تک سلول‌های بدن ما بشه. یعنی می‌تونه از تمام سلول‌ها و بافت‌های بدن ما رد بشه و هیچ مشکلی برای ورودش به هیچ جا نداشته باشه. برخلاف بسیاری از مواد مخدر و داروها که گیرنده دارن و فقط به سلول‌های خاصی از بدن ما می‌تونن متصل شن، الکل می‌ره وارد همه جا می‌شه. یعنی برای خودش می‌ره وارد تک تک سلول‌های ما می‌شه و می‌تونه روی تمام بافت‌ها و سلول‌های بدن ما مستقیم اثر بذاره. همین جمله براحتی می‌تونه اثر مخرب الکل رو برای ما توصیف کنه. این الکلی که آدم‌ها می‌خورن اتیل الکل یا اتانول تنها نوعی از الکله که برای انسان قابل مصرفه. اما اینجا می‌خوام بهتون بگم که اتانول بسیار برای ما سمیه و به طرز عجیب غریبی روی سلول‌های ما تخریب وارد می‌کنه و به اونا استرس می‌ده. خب ما شاید اینجا دوست داشته باشیم یه چیز دیگه بشنویم در مورد الکل ولی حقیقت و علم اینه که الکل برای ما سمی هستش. وقتی اتانول وارد بدن ما می‌شه چون سمیه باید به یه ماده کم‌تر سمی تبدیل بشه. اولش اتانول میاد به استیل آلدهید تبدیل می‌شه که استیل آلدهید یه فاجعه‌ست. بسیار بسیار برای بدن ما سمیه و بسیار اثرات مخرب داره. استیل آلدهید بعدش باید به استات تبدیل شه که یه مقدار کم‌تر سمی هستش. این تبدیل کجا انجام می‌شه؟ توی کبد عزیز ما و هر چی کبد ما سالم‌تر باشه سریع‌تر این پروسه تجزیه و در واقع متابولیسم الکل رو انجام می‌ده. ولی اگر کبد ما یه مقدار مشکل داشته باشه این پروسه تجزیه کندتر می‌شه و استیل آلدهید زمان بیشتری تو بدن ما می‌مونه و آسیب‌های بیشتری به بدن ما می‌زنه. شاید الان اینجا یه جرقه تو ذهنتون بیاد که اگر کسی کبدش چربه و الکل می‌خوره، اگر کسی کبدش سالم نیست، اگر کسی الکلیه و یا مصرف مداوم الکل داره و الکل می‌خوره، ببینید که چه آسیب عجیب و غریبی به بدن و کبدش وارد می‌شه. خب، ما گفتیم که الکل از تمام سلول‌های بدن ما می‌تونه عبور کنه و راحت می‌تونه به همه آسیب بزنه. کبد هم یه عالمه سلول داره دیگه و وقتی می‌خواد این پروسه تجزیه الکل رو انجام بده، یعنی می‌خواد بیاد اتانول رو به استیل آلدهید و سپس استات تبدیل کنه، این وسط سلول‌هاش آسیب می‌بینن. در واقع ضربه به کبد ما وارد می‌شه. در واقع کبد ما اینجا سلول‌هاش تخریب می‌شن. چرا تخریب می‌شن؟ چون وظیفه‌شه که بیاد اتانول رو برای ما تجزیه کنه و متابولیسم الکل رو برای ما انجام بده. اینجا می‌خوام بهتون یه چیز خیلی جالب بگم که شاید نشنیده باشین. این حس مست بودن، این حس سبکسری، سرگیجه، این حال مست بودن در واقع مسمومیت با استیل آلدهیده. در واقع خیلی رو و پوست‌کنده بهتون بگم ما وقتی الکل می‌خوریم در واقع سم می‌خوریم و مست بودن در واقع همون اثر مسمومیت با الکل هستش. این چیزیه که شاید کمتر راجع‌بهش صحبت شده. وقتی راجع‌به الکل صحبت می‌کنن شاید بیشتر راجع‌به حالا اثرات مستی، رانندگی توی مستی، آسیب‌هایی که حالا مست بودن به آدم‌ها می‌زنه صحبت کنن ولی شاید به ما نگفته باشن که اگر شما حس مستی رو تجربه می‌کنین در واقع شما مسموم شدین. خب اینجا بهتون گفتم که وقتی ما الکل می‌خوریم در واقع سم می‌خوریم. حالا این مست بودن در واقع همون اثر تخریبیه که الکل روی سلول‌های بدن ما می‌ذاره و همون آسیبیه که الکل به شبکه‌های مغزی ما می‌زنه. در واقع الکل میاد نورون‌های ما رو تخریب می‌کنه و ما همون حس مست بودن رو تجربه می‌کنیم. افرادی که همیشه الکل می‌خورن، همون مصرف‌کننده‌های مداوم، در واقع همون حتی هفته‌ای یک بار آخر هفته‌ها، اونا وقتی الکل رو می‌خورن، انرژیشون خیلی زیاد می‌شه. تو طول شب مدت طولانی‌تری حس خوب دارن، افزایش هوشیاری دارن، خلقشون بالا می‌ره، مودشون بالا می‌ره. اما افرادی که به ندرت الکل مصرف می‌کنن توی اون شب کمتر حس خوب رو تجربه می‌کنن. در واقع اون حس خوبشون کوتاه‌تر و مختصرتره و سریع‌تر به حالت خستگی برمی‌گردن. شل می‌شه، خواب‌آلوده می‌شه، حرف زدنشون کند می‌شه و کمتر از اون شبشون استفاده می‌کنن. در واقع اگر بخوایم پیش‌بینی کنیم که چه افرادی بیشتر مستعد الکلی شدن هستن، یکی از عواملی که بررسی می‌کنیم همین حالیه که بعد از مصرف الکل پیدا می‌کنن. یعنی اگر شما آدمی هستین که بعد از مصرف الکل خیلی پرانرژی می‌شین، تا نصف شب بیدارین، به اصطلاح پارتی می‌کنین، خوشحالین، شادین و حس هوشیاری و خلق بالا رو دارین و خیلی سرحالین، خیلی بالا و پایین می‌پرین، خیلی باید نگران خودتون باشین. نگران باشین چون شما بیشتر مستعد الکلی شدن هستین. البته آدم‌های دیگه هم باید خیلی حواسشون به مصرف الکلشون باشه چون همونطور که گفتیم ما وقتی الکل می‌خوریم در واقع داریم سم می‌خوریم. خب گفتیم که الکل برای تجزیه‌ش می‌ره توی کبد، تجزیه می‌شه. اولش که ما الکل رو می‌خوریم می‌ره تو دستگاه گوارشمون، می‌ره توی معده ما و از طریق جریان خونمون می‌ره وارد کبد می‌شه که کبد عزیز ما مجبوره این الکل رو تجزیه کنه. میاد اتانول رو به استیل آلدهید و استفاده از استات تبدیل می‌کنه. اینجا می‌خوام بهتون بگم که مقداری از این استیل آلدهید و استات می‌رن وارد مغز ما می‌شن. در واقع از سد خونی مغزی ما رد می‌شن. سد خونی مغزی چیه؟ یه فنس اطراف مغز ماست که هر چیزی نتونه وارد مغز ما بشه بهش می‌گن بلاد برین بریر (BBB). این سد خونی مغزی خیلی اهمیت داره چون که جلوی ورود خیلی از مواد رو به مغز ما می‌گیره. می‌دونید که خب مغز یه ارگان خیلی مهمه و هر چیزی نباید وارد اون بشه. اما بهتون گفتم الکل ماهیتش اینه که هم محلول تو آبه هم محلول در چربی. برای همین خیلی راحت میاد از این فنس رد می‌شه و وارد محیط مغز ما می‌شه. دقیقا جایی که نورون‌های ما وجود دارن و سلول‌های عصبی ما وجود دارن و گلیاها هستن. خب حالا الکل وارد مغز ما بشه چه اتفاقی می‌افته؟ ورود الکل به مغز ما باعث می‌شه که ما همون حس مست بودن و سبکسری رو تجربه کنیم. بهتون گفتم که الکل برعکس خیلی از مواد مخدر و برعکس خیلی از داروها گیرنده خاصی نداره تو بدن ما. یعنی می‌تونه وارد همه جا بشه. تو مغز ما هم گیرنده خاصی نداره اما یک کشش خاصی داره که به یه جاهای خاصی وارد شه. کجاها؟ جاهایی که مربوط به تفکر و رفتار ما هستن. خیلی جالب شد نه؟ خب پس اولین اتفاقایی که بعد از خوردن یک یا دو لیوان مشروب می‌افته چیه؟ یک، مهار توی فعالیت‌های نورون‌های ما اتفاق می‌افته. کجا؟ توی قشر پری فرونتال مغز. قشر پیش پیشانی که ما قبلن هم در مورد این قشر خیلی صحبت کردیم به خاطر اینکه خیلی کارای مهمی رو برای ما انجام می‌ده. این قشر پری فرونتال مغز بخشی از همون نیوکورتکس ماست که مسئول فکر کردن و برنامه‌ریزی ماست و جالبه بدونید همین قشر مسئول رفتارهای تکانه‌ای یا رفتارهای ایمپالسیو ما هم هست. خب حالا تصور کنید که شما رفتین مهمونی، مشروب خوردین و چند دقیقه که می‌گذره و همه افراد مشروب می‌خورن می‌بینید که صدای افراد داره می‌ره بالاتر. بلندتر صحبت می‌کنن، بلندتر می‌خندن. این اتفاق به خاطر اینه که قشر پری فرونتال مغز ما خاموش شده و نمی‌تونه سطح بلندی صدا رو تخمین بزنه. نمی‌تونه اون سطح بلندی صدا رو تنظیم کنه و افراد کم کم صداشون می‌ره بالاتر. وقتی مشروب خوردن ادامه پیدا می‌کنه کم کم افراد شوخ‌طبع می‌شن، شروع می‌کنن مثلاً به جوک گفتن، حرفای بامزه زدن، پا می‌شن بیشتر فعالیت می‌کنن، می‌رقصن. در واقع این قشر مسئول مهار یک سری از رفتارهاست که خاموش شده. خب وقتی این ادامه پیدا می‌کنه، کم کم رفتارهای تکانه‌ای هم از افراد می‌بینیم. یعنی چی؟ یعنی حرفایی رو می‌زنن که توی اون لحظه دلشون می‌خواد بزنن بدون اینکه بهش فکر کنن. کارهایی رو انجام می‌دن که توی لحظه دوست دارن انجام بدن و به عواقب اون رفتار فکر نمی‌کنن. در واقع تصمیم خاصی برای حرف زدن یا فکر کردن یا رفتارشون نمی‌گیرن. در لحظه اون کار رو که می‌خواد انجام می‌دن.

علی دلشاد: من فکر می‌کنم یکی از دلایل خیلی بارزی که آدم‌ها الکل مصرف می‌کنن همین بخشه. یعنی وقتی با آدم‌ها صحبت می‌کنی، خیلی وقتا می‌گن من اگه مشروب نخورم خجالتی‌ام یا نمی‌تونم برقصم یا نمی‌تونم راحت توی جمع صحبت کنم یا آخر هفته حوصله‌م سر می‌ره. اینه که نگاه بکنی ما خیلی‌هامون می‌دونیم که الکل برامون خوب نیست. حالا شاید این همه اطلاعاتی که الان تو داری می‌دی رو ندونیم و این یه تلنگری باشه برای ما که بیشتر فکر بکنیم ولی هر کسی می‌دونه که الکل حداقل به کبدش آسیب می‌زنه یا وقتی الکل مصرف می‌کنه کارهایی انجام می‌ده که شاید در حالت عادی انجام نمی‌داده. ولی خیلی سؤال عجیبیه که با اینکه ما می‌دونیم که الکل برامون ضرر داره ولی باز هم این رفتار رو تکرار می‌کنیم. این خیلی شبیه به خیلی رفتارهای دیگه‌ی ما هستش. مثلاً ما می‌دونیم پرخوری بده و باز هم انجامش می‌دیم. می‌دونیم که وقت زیادی گذاشتن برای سوشال مدیا بده ولی باز هم انجامش می‌دیم. خیلی چیزا رو می‌دونیم بده ولی باز هم انجامش می‌دیم و این هم فکر می‌کنم برگرده به ساز و کار مغز ما. ساز و کار لذت که حالا ما باید فکر می‌کنم یک اپیزود کامل راجع به این ساز و کار لذت بعدها بذاریم و صحبت بکنیم چون خیلی مسائل رو برای ما درکش راحت‌تر می‌کنه. ولی تا اینجا داشته باشید که شما روتون نمی‌شه یا خجالتی هستید یا نمی‌تونید برقصید به نظر من این دلیل مناسبی نیست برای اینکه بخواید به بدنتون چنین آسیبی رو بزنید.

مریم دلشاد:ولی توجیه میکنه. یعنی خیلی‌ها می‌گن ما نمی‌تونیم معاشرت کنیم. مثلاً می‌گن اگر نخوریم نمی‌تونیم معاشرت کنیم. اگر نخوریم نمی‌تونیم صحبت کنیم. و این اون توجیه هست که باعث می‌شه که اون آسیب رو افراد به بدنشون بپذیرن. باز می‌گم خیلی‌ها نمی‌دونن چه اتفاقی می‌افته در واقع، ولی فکر می‌کنم اون توجیه باعث اون انتخاب می‌شه. و یه چیزی هم هست. یه حرف خیلی جالبی زدی که من الان اینجا یادم اومد. چند هفته پیش به من گفتی ما الکل رو دست کم گرفتیم. و این حرف به نظر من خیلی می‌شه روش فکر کرد و خیلی می‌شه روش حرف زد به خاطر اینکه جامعه هم، من حالا به کشور خودمون حتی کار ندارم، جامعه هم الکل رو یه جوری به یه حالتی نشون می‌ده که واقعاً دست کم گرفته بشه.

علی دلشاد: خیلی مسائل پشتشه و نمی‌شه خیلی ساده بهش نگاه کرد. به قول تو یه بار در همین اپیزود هیو برمن رو که داشتم گوش می‌کردم. متوجه شدم که چقدر بحث بیزنس پشتشه. چقدر تراکنش‌های مالی عظیمی پشتشه. فقط اینکه تو از فردا بخوای بگیی الکل خوب نیست و از جوامع بشری حذفش کنی خیلی اتفاقایی می‌افته. خیلی چیزا پشتشه. یعنی اینکه ما الکل رو از مواد مخدر جدا می‌کنیم. حتی دلائل سیاسی پشتش وجود داره.

مریم دلشاد: ببین شرکت‌های قول توی دنیا هستن که الکل تولید می‌کنن. و یه چیز بامزه حالا اینجا یادم اومد بگم. ژاپن نسل جدیدشون، یعنی جواناشون، انقدر آگاهی پیدا کردن و انقدر دانش پیدا کردن که مصرف الکل‌شون رو خیلی کم کردن نسبت به پدر و مادرهاشون. و دولت ژاپن داره کلی هزینه می‌کنه برای تبلیغات مشروبات الکلی. می‌بینی این حرف یعنی چی؟ یعنی حتی واقعاً ممکنه یه مقاله علمی بیاد بیرون که بگه الکل خوبه. ممکنه یه مقاله علمی بیاد بیرون که بگه که نه ضرری نداره. مثل همون داستانی که سال‌ها می‌گفتن شراب برای قلب خوبه. که من می‌خوام امروز اینجا راجع‌به این هم حتی صحبت کنم. یعنی خیلی وقت‌ها خیلی داستان‌های پیچیده پشت این حرف‌ها هست که ما توی موج قرار می‌گیریم. یعنی یه موجی هست خب ما همراهش می‌شیم. و وقتی افراد می‌بینن همه دوستاشون الکل می‌خورن، خب می‌گن همه می‌خورن یا همه دنیا می‌خورن. دقیقاً تو این اپیزود هیوبرمن حرفی که پروفسور هیوبرمن زد این بود. گفت توی این آمریکا که ما زندگی می‌کنیم بالای 80 درصد افراد الکل مصرف می‌کنن و خیلی‌شون هم می‌خوان این مصرف رو کم کنن ولی نمی‌تونن و دلیلش رو هم نمی‌دونن.

علی دلشاد: یه نکته خیلی جالبی هم خود هیوبرمن توی، نمی‌دونم توی سایتش بود یا توی پادکستش بود، یه بار گفت. گفت الکل تنها ماده مخدریه که وقتی می‌گی نه من نمی‌خوام، مردم ازت می‌پرسن چرا؟ خیلی عجیبه. تو به یکی از خطرناک‌ترین مواد مخدر دنیا می‌گی نه و دیگران تو رو قضاوت می‌کنن و باید جواب پس بدی. این اتفاق برای خود من بارها افتاده که من بگم نه و بگن چرا؟ و این کلمه چرا به یه بحث بزرگ بدل می‌شه. یعنی من هر باری که می‌خوام بگم نه مرسی، کلی باید فکر کنم که جملاتو بذارم کنار هم. یه جمله‌ای بگم که برای من مشکل‌ساز نشه. برنگردونن به مسائل مذهبی یا قضاوتت نکنن یا انگ بهت نزنن یا هی ازت سؤال نکنن. یا اگر تو بگی به خاطر سلامتی، به خاطر مثلاً این مسائلی که هم داریم راجع‌بهش صحبت می‌کنیم، بهشون برمی‌خوره. یعنی خیلی مسئله پیچیده‌ایه.

مریم دلشاد: خب اونجا شاید توجیه‌پذیرتر باشه که تو بگی من برای سلامتی‌م الکل نمی‌خورم. ولی اینجا اگر بگی واقعاً خیلی عجیب‌تر به نظر می‌آد. نمی‌دونم چرا. یعنی با اینکه حالا خیلی فرهنگ ایرانی این فرهنگ نیست و شاید فرهنگ اروپایی این فرهنگ باشه.

علی دلشاد: نه این‌طوری نیست مریم. ربطی نداره. اینجا هم همین‌طوره. و بر عکسش اتفاق می‌افته. یعنی من از روز اولی که منی که دارم مثلاً یه لیوان شراب می‌خورم، گه‌گاهی می‌خورم. یعنی من سالم نیستم؟ اولاً که شراب خیلی هم مفیده، دوماً اینکه هر از چندگاهی هیچ آسیبی نداره .واگر بحث رو با این آدم ها ادامه بدی کارو خراب تر میکنی بنابر این  باید یه جوری بحث رو با این سبک آدم ها ادامه ندی و اینکه واقعاً بگی نه مرسی و ادامه‌ش ندی .

مریم دلشاد: همین دیگه این هم یکی از سختی‌هاست. حالا اینا هست. و فقط ما داریم آگاهی می‌دیم. یعنی وقتی آدم آگاه باشه، انتخاباش راحت‌تره. و راحت‌تر مسیر زندگیش رو ادامه می‌ده. برگردیم به بحثمون. تا اونجایی گفتم که اون شب ممکنه حتی خیلی چیزا رو یادتون نیاد. خب، در واقع گفتیم که الکل قدرت زیادی داره که شبکه‌های نورونی ما رو مهار کنه و سرکوب کنه. بعضی از این شبکه‌های نورونی مسئول ذخیره و تشکیل حافظه یا مموری ما هستن. برای همینه که یه سری از حرفا و رفتارهای شب مهمونی رو افراد یادشون نمی‌آد. این البته با بلک‌اوت فرق داره. خب اینجا می‌خوام بهتون بگم که الکل یک کار دیگه هم می‌کنه. چی‌کار؟ می‌ره اون بخش‌های از مغز ما که مسئول رفتارهای فلکسیبل ما هستن رو خاموش می‌کنه. یعنی مسئول این انعطاف‌پذیری ما هستن. حالا توضیح می‌دم یعنی چی؟ یعنی اینکه مثلاً من تو ذهنم اینه که من می‌تونم اینو بگم به طرف، این یکی هم بگم، می‌تونم این کارو انجام بدم، این کارم انجام بدم. یعنی بینشون انتخاب کنم. این خاموش می‌شه و افراد تو لحظه همون حرف‌هایی که می‌خوان می‌زنن. بدون فکر کردن، تصمیم می‌گیرن. بدون فکر کردن و رفتارهای تکانه‌ای ازشون می‌بینیم. حالا می‌خوام بهتون بگم که اگر ما هر آخر هفته مشروب بخوریم، یه تغییراتی توی شبکه‌های مغزی ما ایجاد می‌شه که این شبکه‌ها مسئول رفتارهای عادتی ما هستن و مسئول رفتارهای تکانه‌ای ما هستن. این تغییرات، یعنی این تخریب توی شبکه‌های مغزی ما باعث می‌شه که ما وقتی مشروب نمی‌خوریم هم ازمون رفتارهای تکانه‌ای سر بزنه. و وقتی مشروب می‌خوریم، این رفتار تکانه‌ای خیلی خیلی بیشتر بشه. این خیلی جالبه. یعنی اینقدر این اتفاق عجیب و جالبه، در واقع مثل یک آدم نابالغ، مثل یک بچه رفتار کنیم. رفتار تکانه‌ای ازمون سر بزنه. اینم یکی از چیزایی که خیلی در موردش صحبت نمی‌شه.

علی دلشاد: این خیلی واقعاً ترسناکه. یعنی زمانی که تو مصرف هم نمی‌کنی، پری فرانتال کورتکس مغزت مثل قبل دیگه عمل نمی‌کنه؟

مریم دلشاد: نه. نمی‌کنه. دیگه مهار نمی‌کنه. من می‌دونم اینجا چه اتفاقی می‌افته. در واقع مصرف الکل باعث می‌شه ترمز یک سری رفتارهای تکانه‌ای ما کشیده نشه. در واقع ترمز از کار افتاده. آقا الکل اومده ترمز رفتارهای تو رو از کار انداخته. خب، ما خیلی وقتا می‌خوایم یه حرف رو بزنیم یا یک کاری کنیم. فکر می‌کنیم قبلش. می‌گیم نکنه فلانی ناراحت شه. نکنه حرف من اینو آزار بده. نکنه این رفتار من. نکنه من اگر با همسرش صحبت کنم، تو جمع بخندم، اون ناراحت شه. این خیلی مهمه. فکر می‌کنم. قبلش فکر می‌کنم. بعد شوخی می‌کنم. فکر می‌کنم. بعد صحبت می‌کنم. اما وقتی ترمز من از کار افتاده، فکر نمی‌کنم. کار رو انجام می‌دم. حرف رو هم می‌زنم. حتی وقتی مست نیستم. چون تو وقتی مستی، ممکنه افراد بگن مست بود این کار رو کرد. مست بود شوخی کرد. مست بود اون حرف رو زد. اما اتفاق وحشتناک همینه. تو تو حالت عادی هم رفتار تکانه‌ای ازت سر می‌زنه. البته من فکر می‌کنم که این ملموس باشه برای آدم‌ها. برای اینکه ما اگر دقت کنیم، می‌بینیم که اگر دوروبرمون کسی رو داشته باشیم که زیاد الکل می‌خوره، رفتاراش رو نگاه کنیم، می‌بینیم رفتارهایی که ازش سر می‌زنه، رفتارهایی بالغانه نیست. حتی زمانی که الکل نمی‌خوره.

علی دلشاد: حالا یه سؤالی برای من پیش اومده، شاید برای خیلی‌ها هم این سؤال پیش اومده باشه. من نمی‌دونم جوابشو واقعاً داریم یا نه. اینکه اگر من که چندین سال الکل مصرف کردم، حالا به صورت مداوم یا به صورت گه‌گاهی، اگر همین امروز تصمیم بگیرم و دیگه الکل مصرف نکنم، آیا اثرات قبلش باقی می‌مونه یا نه؟ واقعاً بهبود پیدا می‌کنه؟

مریم دلشاد: خب، حالا اینجا یه چیزی رو می‌خوام بهتون بگم و اون امیده. خیلی وقت‌ها اثرات الکل که روی شبکه‌های مغزی ما می‌ذاره، برگشت‌پذیرن. یعنی اگر سالیان طولانی از مصرف مداوم الکل آدم‌ها نگذشته باشه و بین دو تا شش ماه اصلاً الکل نخورن، بخشی از این آسیب به شبکه‌های مغزی ممکنه درست شه. اما اگر سال‌های طولانی باشه، اکثر اثرات مخربش برای سالیان سال باقی می‌مونه. یکی از دلائلی که آدم‌ها نمی‌تونن الکل رو ترک کنن یا کنار بذارن اینه که وقتی اون رو کنار می‌ذارن با حجم عجیب استرس و اضطراب مواجه می‌شن. یعنی اون استرس اینقدر دردناکه و اینقدر زیاده که نمی‌تونن هندلش کنن، نمی‌تونن باش کنار بیان و دوباره به الکل برمی‌گردن. من اینجا اشاره کردم و فقط می‌خوام آدم‌ها آگاه باشن. مثل اون حرف دکتر مکری می‌مونه. بدون که تو یه وامی گرفتی که حالا باید پسش بدی. دردشو تحمل کن و کنار بیا باش و آگاه باش که این همه سال الکل خوردی، این استرسه درد ناشی از اون وام گرفتن است. داری وامتو پس می‌دی. درست می‌شه. و ما یه عالمه راه داریم برای در واقع کنار اومدن با استرس و اضطراب‌ها که باز هم ما می‌آیم در موردش صحبت می‌کنیم. بهتون راه می‌دیم که اگر خیلی استرس و اضطراب دارین چی کار کنین. یا اگر الکل رو کنار گذاشتین، حالا حالتون بده، چی کار کنین که بتونید استرس‌هاتون کم شه. چون یکی از دلائلی که آدم‌ها به الکل برمی‌گردن همین حال خیلی بده. یعنی اون حاله اینقدر حال بدیه که دوباره به الکل برمی‌گردن. اینو الان می‌خوام راجع‌بهش صحبت کنم. دقیقاً و بگم که آیا الکل می‌تونه استرس و اضطراب‌های ما رو کم کنه یا نه. در واقع اثر الکل روی خلق و مود ما و استرس‌های ما. خب، خبر بدی که می‌خوام اینجا بهتون بدم متاسفانه اینه که الکل یک سری اثر وحشتناک روی یک سری نورون‌های ما می‌ذاره که مسئول ترشح سیروتونین هستند. فکر می‌کنم همه‌تون سیروتونین رو بشناسین. ولی اگر نمی‌شناسینش، می‌خوام بهتون بگم که سیروتونین یک نوروترانسمیتر هست که باعث خوشحالی ما، شادی ما، مود و خلق بالای ما می‌شه. الکل می‌ره روی نورون‌های ترشح‌کننده سیروتونین تأثیر می‌ذاره و اونا رو خراب می‌کنه و باعث می‌شه ترشح سیروتونین تو بدن ما کم شه. در واقع چی کار می‌کنه؟ خوشحالی ما رو کم می‌کنه، حال خوب ما رو کم می‌کنه، مود منو می‌آره پایین. و یک کار دیگه‌ای که می‌کنه و خیلی عجیبه و این رو من خودم هم نشنیده بودم تا حالا، اینه که الکل می‌ره روی شبکه‌های مغزی که مسئول سیلف ایمیج ما هستند تأثیر می‌ذاره و اونا رو خراب می‌کنه. سیلف ایمیج چیه؟ دیدی که ما نسبت به خودمون داریم. یعنی اینکه ما خودمون رو چجوری ببینیم، ما کیم؟ ما چیم؟ الکل می‌ره اونا رو خراب می‌کنه. اصلاً واقعاً من زمانی که داشتم این اپیزود هیوبرمن رو گوش می‌دادم و می‌نوشتم و سرچ می‌کردم، واقعاً برام اینا عجیب بود و واقعاً برام جدید بود. دید ما نسبت به خودمون خراب می‌شه.

علی دلشاد: یعنی اینکه ما فکر می‌کنیم الان با مصرف الکل اعتماد به نفس بیشتری داریم. توی مهمونیا، موقعیت‌های بهتری پیدا می‌کنیم، توی جمع واقعاً می‌تونیم صحبت کنیم و کارهای بهتری انجام بدیم. دقیقاً شاید اون لحظه به نظر برسه که داریم این کار رو می‌کنیم، ولی نه تنها مسائل ریشه‌ای حل نکردیم. یعنی واقعاً اگه من خجالت می‌کشم با کسی حرف بزنم یا توی جمع احساس خوبی ندارم یا نمی‌تونم یه سری کارها رو انجام بدم که وقتی مست هستم انجامش می‌دم یا یه ذره تیپسی هستم انجامش می‌دم این سؤال باید از خودمون بپرسیم که اینجا چه چیزی نیاز به تحقیق داره؟ آیا ما نیاز داریم تراپی بکنیم؟ آیا ما نیاز داریم که با یه مشاور صحبت بکنیم؟ آیا ما نیاز داریم که سؤالاتی از خودمون بپرسیم یا ممکنه تراماهایی داشته باشیم که نیاز به توجه داشته باشه توی گذشته به جای اینکه با راهکار یه چیزی مثل مواد مخدر یا الکل فقط بیاییم توی لحظه اونو حلش بکنیم ولی این نه تنها توی درازمدت به ما کمکی نمی‌کنه بلکه اثرات مخرب‌تری داره.

مریم دلشاد: یه چیزی اینجا من بگم خیلی از آدم‌ها خب مثلاً من چون این مدت زیاد راجع به الکل سرچ کردم تخیل کردم و خیلی با مراجعینم در مورد استرس و استراب صحبت کردم. یکی از چیزهایی که آدم‌ها به من گفتن این بوده که ما اگر الکل نخوریم نمی‌تونیم رابطه جنسی برقرار کنیم با همسرمون، با دوست، شریکمون، با هر کسی که هست. الکل به ما اعتمادبه‌نفس برقراری رابطه جنسی می‌ده. خب این نیاز به مشاوره داره. این چیزیه که در واقع فقط الکل سرپوش گذاشتن روشه. اینجا آدم‌ها باید آگاهی داشته باشن که راه غلط رو دارن انتخاب می‌کنن. حالا اگر اعتمادبه‌نفس ندارن، اگر خجالت می‌کشن، هر چیز دیگه هست. تو اینجا خیلی نکته مهمی رو گفتی به خاطر اینکه راه، راه اشتباهیه. اینا چیزاییه که باید در موردش صحبت شه و راه‌حل اساسی براش پیدا شه. خب ما توی مغزمون یعنی کلاً توی بدنمون یه محوری داریم به اسم محور هیپوفیز، هیپوتالاموس، آدرنال که یک بخش بسیار مهمی از سیستم بدن ما هستش. هیپوتالاموس یه بخش کوچیکی از مغزمونه که بسیاری از نورون‌های ما اونجا تجمع پیدا کردن. با اینکه یه بخش کوچیکه اما خیلی خیلی مهمه. چرا؟ چون نورون‌های اونجا هستن که مسئول یک سری از جنبه‌های باورنکردنی رفتارهای ما هستن؛ مسئول ماینسیت ما یا طرز فکر ما هستن، مسئول خشم، میل جنسی، تنظیم دما، اشتها، گرسنگی و تشنگی ما هستن. خب ما گفتیم الکل محلول تو آب و چربیه. یعنی خیلی راحت می‌ره وارده هیپوتالاموس ما می‌شه و می‌تونه روی هیپوتالاموس ما اثر بسیار بدی بذاره و می‌تونه بره روی هیپوفیز ما و بسیار اثر بدی روی هیپوفیز ما بذاره. چی کار می‌کنه؟ می‌ره روی هیپوفیز و هیپوتالاموس و از طریق جریان خون یک پیامی رو به غدد فوق کلیه یا آدرنال ما می‌رسونه. غدد فوق کلیه ما مسئول ترشح اپی‌نفرین و کورتیزول هستن. اپی‌نفرین همون آدرنالینه و کورتیزول رو هم همه می‌شناسیم. اگر کورتیزول رو نمی‌شناسین، کورتیزول هورمونیه که در پاسخ به استرس‌های ما ترشح می‌شه. اسمش هورمون استرسه، به‌خصوص استرس‌های لانگ‌تِرم یا طولانی‌مدت. کورتیزول خیلی خیلی فاکتور مهمی توی زندگی ماست و اثر بسیار مهمی توی سلامتی ما و اثر بسیار مهمی توی سیستم ایمنی ما داره. در واقع ضامن سیستم ایمنی ما هستش. حالا تعادلی که آدم‌های عادی که الکل مصرف نمی‌کنن توی سیستم هیپوفیز، هیپوتالاموس، آدرنالشون دارن باعث می‌شه که استرس‌ها رو خیلی زیاد تجربه نکنن. اینجا می‌خوام بهتون بگم که اگر کسی هفته‌ای یک‌بار الکل مصرف کنه یه تغییراتی توی این محور هیپوفیز، هیپوتالاموس، آدرنالش ایجاد می‌شه که نتیجه‌اش ترشح بسیار زیاد کورتیزوله.

در واقع اگر بخوام خیلی خلاصه بهتون بگم، افرادی که هفته‌ای یک‌بار حتی مشروب می‌خورن این‌قدر ترشح کورتیزول یا استرس هورمونشون از سطح پایه بیشتره که تمام مدتی که الکل نمی‌خورن، تمام روزهایی که الکل نمی‌خورن استرس رو تجربه می‌کنن. خیلی مهمه. یعنی اصلاً این‌قدر مهمه که فکر می‌کنم آدم باید سال‌ها راجع بهش صحبت کنه. یعنی فکر کن تو یک شب مشروب می‌خوری که سه ساعت حال خوب داشته باشی کل هفته استرس رو تجربه می‌کنی. کل هفته هورمون استرس رو از سطح پایه بیشتره. یعنی اگر تو شرایط مشابه آدم‌ها یه واحد استرس رو تجربه کنند، اونی که الکل خورده فقط پنشنبه استرس رو خیلی بیشتر حس می‌کنه. خیلی بیشتر استرس رو تجربه می‌کنه. یعنی این آدم‌ها زمانی که الکل نمی‌خورن حس استرس، استراب، انگزایتی، پریشونی، پرخاشگری رو دارن. و باز این جزو عوارض الکله که خیلی کم راجع بهش صحبت شده. در واقع همیشه آدم‌ها می‌گن خب بشینیم الکل بخوریم یکم آروم شیم، یکم ریلاکس شیم، یکم خستگیمون در بره. هفته‌ای خیلی سختی رو داشتیم. پنشنبه مشروب بخوریم، یکم حال کنیم. اما این فقط یه احساس لحظه‌ایه. چون کل هفته رو خراب کردیم. کل روزهای آینده رو خراب کردیم. مدام حس استرس و استراب رو تجربه می‌کنیم.حالا می‌خوام بگم. واقعاً من مراجعینم تو این ۴-۵ ماه اخیر که شرایط جامعه ما خیلی شرایط پر استرسی بود، همش به من می‌گفتن ما حالمون خیلی بده. خیلی استرس داریم. و ازشون می‌پرسیدم. چون دقیقاً زمانی بود که داشتم راجع به الکل تحقیق می‌کردم. ازشون می‌پرسیدم الکل می‌خورین؟ می‌گفتن آره ما خیلی نسبت به قبل بیشتر داریم الکل می‌خوریم. چون حالمون بده. اگه قبلاً فقط آخر هفته الکل می‌خوردیم. الان ۵ روز هفته الکل می‌خوریم.و صبح‌ها همش حالمون بده. صبح‌ها به حال بد از خواب پا می‌شیم. صبح‌ها استرس داریم. تمام مدت روز که نشستیم کار می‌کنیم استرس داریم. و من اینو مانیتور می‌کردم تو مراجعینم. یعنی دقت می‌کردم به حرفاشون.می‌دیدم استرس و اضطراب عجیب‌وغریبی داره حس می‌شه. خیلی بیشتر از کسانی که الکل نمی‌خورند داره حس می‌شه.

علی دلشاد: مریم، راجع به اثر الکل روی خواب هم اگه می‌شه یه صحبتی بکنیم. خیلی این مهمه. هم روی خواب، هم روی یادگیری. البته این دوتا به هم وصلن. چون وقتی چیزی روی خواب اثر می‌ذاره، مستقیماً روی یادگیری اثر می‌ذاره.

ما توی اپیزود قبل راجع بهش توی فصل قبل صحبت کردیم که یادگیری ما توی خواب اتفاق می‌افته. و اگه چیزی روی خواب ما به هر شکلی اثر مخرب داشته باشه روی یادگیری و حس حالی که روزهای بعد تجربه می‌کنیم. پس اگه بشه روی خواب هم یه توضیح بدی راجع به الکل و خواب.

مریم دلشاد: کل زندگی ما خوابمه. یعنی این جمله، جمله طلاییه که نباید فراموشش کنیم. من یه چیزی اینجا باز راجع به شبکه‌های مغزی می‌گم و بعد می‌رم راجع به خواب صحبت می‌کنم. اونم اینه که همین داستان کورتیزول که بهتون گفتم. همین داستان اینکه افراد روزهای بعدش استرس خیلی بیشتری تجربه می‌کنن، باعث می‌شه خلقشونم پایین بیاد. آدم‌های پرخاشگری بشن. در واقع حساس می‌شن. یکی یه چیزی بهشون می‌گه، ناراحت می‌شن خیلی زود. می‌زنن زیر گریه. اصلاً آستانه تحمل استرسشون میاد پایین. خیلی جالبه. من الان یه مدت در مورد اینکه چی کار کنیم آستانه تحمل استرسمون بالا بره صحبت کردم که یه سری روش رو پیشنهاد دادم که آستانه تحمل شرایط پر استرس و استرس‌ها بالا بره. اینجا می‌خوام بهتون بگم، الکل باعث می‌شه آستانه تحمل استرسمون پایین بیاد. نتونید استرس و اضطراب‌هایی که تو زندگیتون هست رو تحمل کنید. ما شاءالله ایران هم که هر روز یه داستان استرس‌زا داریم. یعنی اصلاً نمی‌شه روزی نباشه که ما استرس نداشته باشیم. و با الکل آستانه تحمل ما میاد پایین. و اینجا می‌خوام بهتون بگم که یه تغییراتی توی شبکه‌های مغزی ما ایجاد می‌شه که دوست داریم هی الکل بیشتری مصرف کنیم که به اون بیس‌لاین، به اون سطح پایه برسیم. در واقع اگر شما تو لحظه می‌خواین الکل بخورین که استرس و اضطرابتون کم شه، هر بار باید مقدار بیشتری بخورین که به اون سطح پایه برسین. این خیلی مسئله مهمیه. و الکل بیشتر، آسیب بیشتر.الکل بیشتر، کبد داغون‌تر. اینو اینجا داشته باشیم تا بریم سراغ خواب.

خب حالا می‌خوایم راجع به اثر الکل روی خواب صحبت کنیم. گفتیم که ما مهم‌ترین بخش زندگیمون خوابمونه. در واقع ما یک‌سوم زندگیمون خواب هستیم. شاید اینم بهش خیلی توجه نکرده باشین. اما ما یک‌سوم از کل زندگیمون خوابمون هستش. خب حتماً شنیدین که خیلی‌ها می‌گن که دو لیوان شراب بخوریم که امشب راحت بخوابیم، خوب بخوابیم. شراب باعث می‌شه که ما راحت بخوابیم. آبجو باعث می‌شه که ما راحت بخوابیم. اما اینجا می‌خوام بهتون بگم که اون حالت خواب‌آلودگی که بعد از خوردن یک لیوان شراب یا یک لیوان آبجو برای ما ایجاد می‌شه با خواب عادی فرق می‌کنه. پروفسور متیو واکر یا مت واکر استاد دانشگاه برکلیه و یک متخصص خواب در سطح جهانیه، خیلی مفصل در مورد اثرات الکل روی خواب صحبت کرده و من بهتون اینجا پیشنهاد می‌کنم که کتاب “چرا می‌خوابیم” رو از مت واکر بخونید. بسیار کتاب جالبیه. مت واکر می‌گه که وقتی الکل در خون افراد باشه، حتی مقدار کم الکل کل سیستم خوابشون رو به هم می‌ریزه. کل سیستم خواب افراد رو مختل می‌کنه. تمام طول موج‌های خواب رو خراب می‌کنه و مت واکر می‌گه اون خوابی که شما بعد از مصرف الکل تجربه می‌کنید، یک خواب با کیفیت نیست، حتی اگر یک لیوان شراب باشه. و یکی از دلائل هنگوور همینه. خیلی از افراد وقتی الکل می‌خورن صبحش با یه حالت خیلی بدی از خواب پا می‌شن، سردرد دارن، خلقشون پایینه، مودشون پایینه، گیجن، خمارن، انگار یه مه روی مغزشون رو گرفته و به اصطلاح هنگوورن. یکی از دلایل هنگوور همینه چون اون فرد شبش خواب خوب و با کیفیتی رو تجربه نکرده. در واقع اون خواب یک خواب واقعی نبوده. یه سودو اسلیپ بوده. سودو اسلیپ چیه؟ خواب کاذب. الکل باعث می‌شه که افراد مکرراً از خواب بپرن. در واقع خوابشون منقطع می‌شه. خیلی از افراد وقتی الکل مصرف می‌کنن، سه‌چهار صبح از خواب بیدار می‌شن، دقیقاً تو اون اوج خوابشون از خواب بیدار می‌شن و ممکنه اصلاً دیگه خوابشون نبره یا خیلی سخت به خواب برن یا مکرر از خواب بیدار شن شبی که الکل خوردن و حتی ندونن یا متوجه نشن که بارها از خواب بیدار شدن. خب در واقع ما با مصرف الکل اومدیم خوابمون رو که مهم‌ترین چیزیه که ما تو زندگیمون داریم مختل کردیم، کیفیت خوابمون رو پایین آوردیم. حالا اینجا که راجع به شراب من صحبت کردم یه چیز دیگه هم یادم افتاد بگم اونم اینه که سالیان سال راجع به شراب گفته‌های ضدونقیضی وجود داشته و خیلی‌ها می‌گن که شراب آنتی‌اکسیدان داره و برای قلب ما مفیده. اینجا باز می‌خوام یه خبر بد بهتون بدم اونم اینه که بله، شراب قرمز یک ماده‌ای توش داره به اسم ریزوراترول. من بهتون بگم که اگر شما بخواین از اثر اون آنتی‌اکسیدان اون ماده که توی انگور قرمز وجود داره استفاده کنین، حجم شرابی که باید بخورین تا از اون ماده سود ببرین خیلی خیلی خیلی زیاده و اصلاً اون اثرات سویی که می‌ذاره و اثرات مخربی که می‌ذاره کل اون اثر خوبش رو از بین می‌بره. یعنی اینا یه باورهای اشتباهیه که شنیده می‌شه. اگر بخوام جمع‌بندی کنیم می‌بینیم که حقیقت نداره. در واقع اگر از ما بپرسن که چه مقدار مصرف الکل می‌تونه بدون ضرر باشه؟ هیچ مقدار مصرف الکل نمی‌تونه بدون ضرر باشه.

علی دلشاد: یه چیز دیگه، حالا یه چیزی که مرتبط با این بخش خواب هست اصلاً من بگم یه اپیزود هفته پیش همین آقای متیو واکر با تیم فریس منتشر کردن. در واقع من لینکشو برات فرستادم تو توضیحات اپیزود هم می‌ذارم کسایی که دوست دارن برن گوشش بدن. و یه تحقیق جدیدی بود که انجام شده. متیو واکر اونو تو توضیحاتش گفت و خیلی برای من عجیب بود. این بود که یه تحقیق روی اثر الکل روی خواب و یادگیری بود و خودش هم تعجب کرده بود که می‌گفت آره من می‌دونستم که الکل روی خواب شما اثر می‌ذاره امشب و اگر امشب چیزی رو بخواید یاد بگیرید یا اگه چیزی رو مطالعه کردید قطعاً فردا یادتون نخواهد موند ولی این تحقیق نشون می‌داد کسایی که الکل مصرف کردن حتی یک لیوان شراب و اگه ازش سه روز گذشته باشه اون اثر مخرب روی یادگیری سر جاشه. یعنی شما یه لیوان شراب مصرف کردید سه روز ازش گذشته حالا یه چیزی رو یاد می‌گیرید سطح یادگیریتون هنوز به حد، به قول مریم بیس‌لاین یا به حد متعارف نرسیده و این خیلی وحشتناک و ترسناکه. من الان لینکشو می‌ذارم حتماً خودتون برید اون تیکه‌اش رو گوش بدین، دقیقاً این مسئله رو مطرح می‌کنن هم توی اپیزود، توی توضیحات اضافه می‌کنن. ولی ما قبلاً یک اشاره کوتاهی راجع به اثر الکل روی باکتری‌های مفید دستگاه گوارش داشتیم. فکر می‌کنم توی اپیزود ماکرو بایوم‌های دستگاه گوارش بود. به نظرت خوبه الان یکم بازش بکنیم و توضیح بدیم که دقیقاً الکل چه کاری و چه اثری روی باکتری‌های دستگاه گوارش می‌ذاره که الان همه ما می‌دونیم چقدر مهمه.

مریم دلشاد: آره دقیقاً علی، توی اون قسمت ما صحبت کردیم که افرادی که الکل مصرف می‌کنن باکتری‌های مفید دستگاه گوارششون از بین می‌ره و اون قسمت این تیکش خیلی جالب بود که اگر شما با افرادی که زیاد الکل مصرف می‌کنن مراوده کنین روی ماکرو بایوم دستگاه گوارش خودتونم اثر می‌ذاره حتی اگر شما الکل نخورین. این قسمت جالب اون اپیزود بود به نظر من. من حالا الان می‌خوام بهتون بگم که چجوری الکل میاد و روی محور مغز، کبد، دستگاه گوارش ما اثر می‌ذاره.

مغز و دستگاه گوارش ما دائماً از طریق نورون‌ها و سلول‌های عصبی و نوروترانسمیترها با هم در ارتباط هستند. مصرف الکل، حتی مقدار بسیار کمش باعث از بین رفتن ماکرو بایوم دستگاه گوارش ما می‌شه. ماکرو بایوم دستگاه گوارش ما ضامن سلامتی ما و سیستم ایمنی ما به اونا خیلی وابسته است و اگه یادتون باشه گفتیم که بخش زیادی از سروتونین و دوپامین بدن ما رو همین باکتری‌ها تولید می‌کنن. خب این خیلی نکته مهمیه. چرا؟ به‌خاطر اینکه وقتی ما الکل می‌خوریم و این باکتری‌ها رو از بین می‌بریم، سطح خوشحالی و شادی‌مون میاد پایین، انگیزه‌مون میاد پایین و حال نداریم ادامه بدیم واقعاً. یعنی این اتفاقیه که الکل، این اثریه که الکل روی باکتری‌های دستگاه گوارش ما می‌ذاره. خیلی ساده بهتون بگم، اگه شما بخواین یه جایی رو ضدعفونی کنین چی کار می‌کنین؟ بهش الکل می‌زنین دیگه، اسپری الکل می‌زنین. الکل همین کار رو با باکتری‌های مفید دستگاه گوارش ما انجام می‌ده. می‌کشه‌شون، از بین می‌بره‌شون. باکتری‌هایی که بدن ما خیلی زحمت کشید اونا رو ساخته از ۳ سالگی، اگه یادتون باشه گفتم. این خیلی نکته مهمه که بیشتر این باکتری‌های مفید دستگاه گوارش تو کودکی ما ساخته می‌شه و خیلی زحمت براش کشیده. بدن عزیز ما خیلی زحمت کشیده که این باکتری‌ها رو تولید کرده. گفتیم که الکل برای تجزیه می‌ره کجا؟ کبد عزیز ما. اون کبد بیچاره. وقتی این الکل با سلولاش در تماس قرار می‌گیره، باعث می‌شه یه عالم فاکتور التهابی و سایتوکاین ترشح کنه مثل اینترلوکین ۶. خب، حالا چه اتفاقی افتاد؟ باکتری دستگاه گوارش یا ماکرو بایوممون با خوردن الکل از بین رفت که می‌تونه حالا باعث سندروم روده نشتی بشه، باعث اسهال‌های مداوم و طولانی هم بشه. کلی هم فاکتور التهابی از کبدمون ترشح شد، کبدمون حالش بد شد، کلی هم تغییر توی شبکه‌های نورونی و سلول‌های مغزیمون اتفاق افتاد. خب، الان چه اتفاقی افتاد؟ کناره هم اینا رو بچینیم. در واقع مثل قطعات یه پازل می‌مونه دیگه. کل سیستم بدنمون به هم ریخت. همه این اختلالا کنار هم باعث می‌شه به جای اینکه مغز ما بیاد به ما بگه بسته، بسته، الکل دیگه نخور، میاد می‌گه من بازم الکل می‌خوام، بازم الکل بخور. این خیلی وحشتناکه. یعنی ما پیش خودمون همیشه یه اعتمادی به بدنمون داریم. احتمالاً همه این افراد اینو دارن که می‌گن اگه بد باشه بدنم به هم می‌گه بسته، دیگه نخور. یعنی من خودم حال خودمو می‌فهمم. نه، اگه حالم بد شه خودم می‌فهمم. اگه برام بد باشه خودم متوجه می‌شم. بدنم به هم می‌گه. اینجا می‌خوام بهتون بگم نه، بدنتون بهتون نمی‌گه. باید بگه ولی نمی‌گه. یعنی چند تا سیستم کنار هم تخریب شدن و این تخریب باعث می‌شه الکل بیشتر دلتون بخواد. اصلاً واقعاً خیلی عجیبه. خیلی عجیبه. حالا اینجا می‌خوام باهاتون در مورد یه مطالعه صحبت کنم که فکر کنم من توی اون اپیزود الکل هم در مورد این دوتا پروفسور باهاتون صحبت کردم. پروفسور ساننبرگ و گاردنر هستن که این دوتا توی دانشگاه استنفورد یه سری تحقیق مطالعه انجام می‌دن. اومدن یه مطالعه انجام دادن. گفتن که اگر که شما توی بدنتون التهاب ایجاد شده، توی کبده‌تون التهاب ایجاد شده، ماکرو بایوم دستگاه گوارشتون حالا به دلیل مصرف الکل یا هر علت دیگه از بین رفته، چی کار می‌تونیم بکنیم که یه مقدار از این ماکرو بایوم رو دوباره از نو بسازیم؟ چی کار می‌تونیم بکنیم که این التهاب رو کم کنیم؟ اومدن به این نتیجه رسیدن که مصرف روزانه محصولات تخمیری یا فرمنتد فود و محصولات پروبیوتیک می‌تونه یک مقدار به بازسازی ماکرو بایوم دستگاه گوارشتون کمک کنه. محصولات تخمیری مثل چی؟ مثل کیمچی، سائرکرات، کامبوچا، کفیر، ناتو، ماست خونگی و حالا می‌تونه حتی محصولات پروبیوتیک و کپسولات پروبیوتیک و مواد پری‌بیوتیک هم باشه. مصرف اینا می‌تونه حال ماکرو بایوم دستگاه گوارشتون رو بهتر کنه و اون التهاب رو یه مقدار کم کنه. اما اینجا می‌خوام بهتون بگم، اگه افراد دوباره الکل بخورن، دوباره این باکتری‌ها از بین می‌رن. خیلی مهمه. خیلی مهمه. خیلی باید در موردش صحبت بشه.

علی دلشاد: مریم، من یه نکته‌ای بگم، البته اینو توی اپیزودهای قبلی که راجع به کرونا بود توضیح داده بودی و اینو چند بار راجعش کردی که آقا این اسپری زدن به دستتون و به سطح‌ها رو متوقف کنید و توضیح دادی که آقا با اسپری کردن الکل روی سطوح و روی دستتون، روی دست بچه‌هاتون دارید ماکرو بایوم‌ها و باکتری‌های مفید روی سطوح هم از بین می‌برید. یعنی دقیقاً شبیه همه. تو حتی گفتی که روی سطح و روی دستتون اسپری نکنی. حالا ما برداریم اون الکلی که داریم اسپری می‌کنیم رو بخوریم.

مریم دلشاد: آره، اینجا حالا یه نکته بگم، دقیقاً اولین خط دفاعی بدن ما پوست ماست و الکل زدن زیاد به پوست، اینو می‌گم چون می‌دونم هنوز خیلی‌ها از فاز کرونا بیرون نیومدن و اون وسواس که تو کرونا پیدا کردن ادامه داره. مطمئنم اینو چون خیلی از مراجعینم هنوز دوچار این الکل بازی‌های پیس پیس الکل زدن هستن. شما اولین خط دفاعی و مهم‌ترین خط دفاعی بدنتون که لایه شاخی پوستتونه رو از بین می‌برید و باکتری‌ها وارد پوستتون می‌شن راحت‌تر. آسیب‌پذیر می‌شین. نکنین این کارو لطفاً. الکل نخورین. نه، الکل بزنین به جایی. حالا یه چیز جالبه علی، ببخشین من اینجا یادم افتاد بگم چون خیلی مهمه. می‌دونم که طولانی هم شد، ولی این هم می‌گم. راجع به استعداد الکلی شدن می‌خوام یه چیزی بگم مخصوصاً برای پدر مادرهایی که نوجوان تو خونشون دارن. اینجا می‌خوام بهتون بگم که چیزی که افراد رو مستعد الکلی شدن می‌کنه علاوه بر استعداد ژنتیکی، علاوه بر محیط که حالا دوستای ما خیلی مؤثرن توی مصرف الکل ما. افرادی که باهاشون مراوده می‌کنیم خیلی مؤثرن به خاطر اون اصراری که می‌کنن. اصلاً خیلی من اینو دیدم افراد اصرار می‌کنن به دیگران برای مصرف الکل. علاوه بر محیط یه نکته خیلی مهم رو می‌خوام بهتون بگم اونم اینه که هرچی افراد مصرف الکل رو تو سنین پایین‌تر شروع کنن، بیشتر مستعد الکلی شدن هستن. یعنی اگر یه کسی از ۲۰ سالگی الکل رو شروع کنه به خوردن و مصرف کردنش، خیلی بیشتر مستعد الکلی شدنه نسبت به کسی که ۳۰ سالگی شروع می‌کنه به مشروب خوردن. حالا نکته مهمش چیه؟ اونم اینه که اینکه یک فرد اولین بار که الکل رو امتحان کرده باشه هم نقش داره توی الکلی شدن فرد. یعنی تو چه سنی اولین بار الکل رو امتحان کرده باشه. یعنی اگر کسی توی ۱۶ سالگی اولین بار الکل خورده باشه، حتی یک‌بار، بیشتر مستعد الکلی شدنه نسبت به کسی که اولین بار توی ۲۵ سالگی امتحان کرده باشه. پدر مادر عزیز که به بچه ۸ سالتون الکل می‌دین می‌گین بذار بخوره ببینه بدمزست که نخوره دیگه. بذار بخوره ببینه چقدر تلخه که نخواد امتحان کنه. وقتی ما دوره هم نشستیم و دوستامون داریم الکل می‌خوریم. فهمیدین؟ متوجه شدین چی شد؟ همین کار شما باعث می‌شه که احتمال اینکه بچتون در آینده الکلی بشه بالا بره. یعنی اینا انقدر نکات مهمیه که مطمئنم همیشه کسی بهش توجه نمی‌کنه. خیلی خیلی خیلی مهمه. الکل رو در دسترس بچه ۸-۹ ساله ۱۵-۱۶ سالتون نذارین. چون حتی امتحان کردنش هم ریسک الکلی شدن اون بچه رو تو آینده بالا می‌بره.

علی دلشاد: ممنون. مرسی. یه مقاله و تحقیق علمی که توی وب‌سایت دراک ساینس کشور انگلستان منتشر شده البته خیلی هم جدید نیست ولی جدیداً دارن روش خیلی صحبت می‌کنن. انگار این مقاله سال ۲۰۱۰ منتشر شده ولی خیلی روش صحبتی نبوده و الان تازه بعد از ۱۰-۱۲ سال اومده بالا و دارن راجع بهش صحبت می‌کنن. توی این تحقیق علمی، توی این استادی اومدن اثر دراگ‌ها و مواد مخدر مختلف رو از دو جنبه بررسی کردن  یکی صدمه‌ای که به خود فرد می‌زنه و دوم صدمه‌ای که به جامعه و دیگران می‌زنه. بعد اومدن این دوتارو هرکدوم امتیازدهی کردن بین صفر تا صد و بعد یه جمع‌بندی کردن، گفتن آقا خطرناک‌ترین ماده مخدر به ترتیب کدومه. امتیاز دقیق خطرناک بودنشه. یعنی وقتی می‌گیم یکی از نظر امتیازی دهه و یکی هفتاده، اون هفتاده خطرناک‌تره تو این دسته. من این نمودارشو وقتی مقاله رو باز می‌کنی اولش نمودار داره. من لینکش رو داخل توضیحات می‌ذارم. کسایی که علاقه دارن برن ببینن، برن ببیننش و بخوننش. رتبه اول الکل با عدد ۷۲ یعنی مجموع صدمه‌ای که به خود فرد می‌زنه و صدمه‌ای که به دیگران می‌زنه رو با هم جمع کردن عدد ۷۲ رو کسب کردن. رتبه دوم باور نکردنیه هروئین با عدد ۵۵ و رتبه سوم کراک کوکائین با عدد ۵۴. آمفتامین با عدد ۳۳. اینا همه رتبه‌هایی که اینا کسب کردن .ضرری که به خود فرد و به دیگران می‌زنه. حالا بعضی‌شون ضررش به خود فرد بالاتره مثل هروئین و یه سری ضررش به دیگرانش بالاتره مثل مثلاً الکل. صدمه به دیگرانی رتبه اوله. یعنی زمانی که شما الکل مصرف می‌کنین احتمال اینکه به دیگران صدمه‌ای بزنید یا تو جامعه صدمه‌ای ایجاد کنین خیلی بالاست. و همین‌جوری این ادامه پیدا می‌کنه. رتبه پنجم کوکائین با عدد ۲۷. بعدش توباکو یا همین سیگار با عدد ۲۶. آمفتامین ۲۳. کانابیس یا ماریجواناعدد ۲۰ و اکستاسی با عدد ۹. ال‌اس‌دی با عدد ۷. رتبه آخر یعنی پایین‌ترین صدمه و آخرین چیزی که بررسی شده ماجیک ماشروم با عدد ۶. این تحقیق واقعاً عجیبه و اینکه سال‌های سال راجع بهش صحبت نکردن.  من فکر می‌کنم دلایل خیلی سیاسی و بیزنسی پشت قضیه هست که چرا الکلی که همچین رتبه‌ای گرفته، اطلاعات راجع بهش به اندازه کافی در دنیا وجود نداره. من اینو پیشنهاد می‌کنم حتماً یه نگاهی بندازید، راحته، می‌تونید ترجمه‌ش کنید و بخونیدش.

مریم دلشاد: دوباره برمی‌گردیم به همون جمله طلایی که ما الکل رو دست کم گرفتیم. اون موج، یه موجیه که همه خیلی دست کمش می‌گیرن، خیلی عادی به نظر میاد. حتماً اصلاً عادی نیست. هیچ چیز عادی نیست اینجا.

علی دلشاد: امیدوارم که این اپیزود برای همه خیلی مفید باشه و تو اپیزودهای بعد مفصل راجع به مواد مخدر دیگه و بحث لذت و اعتیاد صحبت کنم.

ممنون ازت مریم خیلی متشکرم که وقت گذاشتی و اطلاعات خیلی مفیدی در اختیارمون گذاشتی و توضیح دادی.

مریم دلشاد: علی ازت ممنونم که من رو تشویق می‌کنی که برم مطالعه کنم و واقعاً خیلی هم برای خودم مفیده این مطالعات و تحقیقات. هم فکر می‌کنم که چیزهای جدیدی رو داریم به بقیه هم یاد می‌دیم.  ممنونم.

مثل همه پادکست‌های دارما، باز هم اسپانسر این اپیزود خود شما هستید که اون رو با دوستاتون، دوروبریاتون و کسانی که دوستشون دارید به اشتراک می‌ذارید و آرامش رو به آنها هدیه می‌دید.