علی دلشاد: ما توی اپیزود قبلی حسابی راجع به خواب صحبت کردیم و اهمیت خواب را کامل توضیح دادیم. مسائل مختلفی بررسی شد در کنار این مسئله و ما سعی کردیم تمام جوانب اهمیت خواب را بسنجیم.

البته این که همیشه یه چیزی از قلم می‌افته که سعی می‌کنیم تو خلال صحبت‌های جدید ما اون‌ها را در نظر بگیریم. ولی توی این قسمت ما قرار نیست راجع به خواب دیگه صحبت بکنیم. می‌خواهیم بریم سراغ یه بحث خیلی مهم که احتمالاً راجع بهش زیاد شنیدین. اون هم بحث پروبیوتیک‌ها و تغذیه هست. سعی می‌کنیم هم راجع به تغذیه صحبت کنیم ولی بحث اصلی راجع به پروبیوتیک‌ها هستش. همه اون اسمشو شنیدیم، به ما گفتن خوب هستن و باید پروبیوتیک بخوریم و قرصشو بگیریم بخوریم ولی واقعاً چی هستن و چه تأثیری دارن؟ آیا اینقدری که میگن مهم هستن و چرا این‌قدر راجع بهشون بحث زیاده؟ این قسمت یکم اصطلاحات علمی داره و ممکنه یکم اولش گیجتون کنه ولی حوصله به خرج بدین، خیلی فصل مهمیه. وقت زیادی گذاشته شده برای اینکه این اطلاعات جمع‌آوری بشه. من واقعاً از مریم ممنونم. علاوه بر اینکه اطلاعات بزرگی خودشو داره در اختیار ما می‌ذاره، میره تحقیق می‌کنه راجع به هر کدوم از این‌ها و اطلاعات اضافه می‌کنه. فکر نکنید این فقط ترجمه یه پادکست یا یه مقاله علمی هستش، نه. اطلاعات خودش اضافه شده علاوه بر تجربه خودش و مریض‌های خودش و تحقیقاتی که توی چند هفته وقت گذاشته، شبانه‌روز. واقعاً من می‌دیدم هر کار دیگه‌ای بهش می‌گفتم می‌گفت الان نمی‌تونم وقتم روی این اپیزوده و برای همین ما اپیزودامون با فاصله میاد بیرون ولی غنی از اطلاعات مفید و جدیده. اگر یه موقع می‌بینید که خیلی براتون عجیبه این اطلاعات به خاطر اینه که این اطلاعات خیلی جدیده. ما هم سعی می‌کنیم اطلاعات از منابع معتبر بهتون بگیم. از خودمون حرف نزنیم. همش پایه و اساس علمی داره و پشتش تحقیقات هست.

مریم دلشاد: سلام. خب همون‌جور که علی برامون توضیح داد امروز می‌خواهیم راجع به عملکرد مغز و ارتباطش با دستگاه گوارش و سلامتی‌مون و مودمون، خلقمون، اخلاقمون و حالمون صحبت کنیم. من این تحقیق‌هایی که داشتم راجع به این موضوع می‌کردم و تحقیق‌های پروفسور هیوبرمن، استاد دانشگاه استنفورد رو می‌خوندم و گوش می‌دادم، انقدر برای من نتایجش جالب و شگفت‌انگیز بود که باعث شد من کلن هفت روز نان‌استاپ بشینم سرش و از در خونه بیرون نرم و این برای خود من خیلی چیز عجیبی بود چون من هیچ‌وقت، حتی برای امتحانات دانشگاه یا مدرسم هم همچین کاری نکرده بودم. امروز راجع به این صحبت می‌کنیم و می‌دونم که برای همه شما بسیار جالب و جذاب خواهد بود به خاطر این که نتایج تحقیقات بسیار جدید هستن. یعنی بسیاریشون مال سال دو هزار و بیست و دو هزار و بیست و یک هستن و احتمالاً خیلی از ما چیزی تا حالا راجع بهشون نشنیده بودیم. خب، همه ما شنیدیم که میکروبیوم یا پروبیوتیک‌ها یا باکتری‌های مفید دستگاه گوارش نقش اساسی توی زندگیمون دارن. ولی این که چه ارتباطی بین اونا و عملکرد مغز ما و بدن ما وجود داره به ما کمک می‌کنه که علمی یادش بگیریم.

شاید خیلی شنیده باشن که روده‌ها مغز دوم ما هستن یا دستگاه گوارش مغز دوم ما هست. ولی امروز می‌خواهیم بفهمیم که چرا همچین چیزی رو می‌گن و مغز و دستگاه گوارش چه‌جوری روی هم اثر می‌ذارن. ما در واقع امروز می‌خواهیم روانشناسی و بیولوژی احساسات روده و دستگاه گوارش و عملکرد متقابل مغز و روده‌ها و دستگاه گوارش رو صحبت کنیم. باکتری های دستگاه گوارش روی مغز ما، سیستم ایمنی ما و عملکرد بدن ما اثر دارن. روی سرعت هضم غذا اثر دارن و روی سلامتی کل بدنمون و به‌خصوص مغزمون اثر دارن. ما امروز می‌خواهیم یه سری کار ساده به شما یاد بدیم که بتونیم دستگاه گوارشمون رو سلامت نگه داریم به دنبالش دستگاه عصبیمون سلامت باشه و حال روحیمون خوب باشه، خلقمون بالا باشه و مهم‌تر از اون سیستم ایمنیمون قوی بشه.

دکتر ساننبرگ یا حالا بهتر بگم پروفسور ساننبرگ، استاد میکروبیوم دستگاه گوارش در استنفورده که یک عالمه تحقیق راجع به این میکروبیوم‌ها انجام داده و تحقیقاتش هم خیلی شامل همین سال 2022 و 2021 هستش که امروز راجع به نتایج تحقیقاتش می‌خواهیم با هم صحبت کنیم. می‌خواهیم صحبت کنیم که مغز و دستگاه گوارش چه‌جور با هم در ارتباطن. سراسر دستگاه گوارش ما پر از نورون‌ها و سلول‌های عصبیه که به مغز می‌رن و باعث می‌شن ما حس‌های مختلف داشته باشیم. سیستم عصبی مرکزی ما مغز و نخاع و چشمه و سیستم عصبی محیطی ما هم که توی کل بدن پخشه. دستگاه گوارش ما از دهان شروع می‌شه و به مقعد ختم می‌شه. سراسر این دستگاه گوارش اسفنگترهایی وجود داره و کل این دستگاه گوارش پی‌اچ و اسیدیته توی قسمت‌های مختلفش مختلفه که این پی‌اچ، این اسیدیته باعث می‌شه که میکروبیوم یا میکروباکتری‌هایی توی دستگاه گوارش ما بتونن رشد کنن یا نتونن رشد کنن. درواقع می‌خوام بهتون بگم که تمام قسمت‌های دستگاه گوارش ما به هم مربوط هستن و خیلی از عوامل روی این که چه میکروبیومی بتونه اونجا رشد کنه یا نتونه مؤثر هستن. و این عوامل از لحظه‌ای که ما به دنیا اومدیم آغاز شده. چیزی که واقعاً شاید خیلی‌ها ندونن. این که بچه سزارین بوده یا زایمان طبیعی بوده توی این میکروبیوم مؤثره. مهمه که کی اولین بار حتی بچه رو گرفته. دست کی به بدن بچه خورده. اسکین کانتکت با کیا داشته اون بچه. آیا بچه پره‌مچور بوده، نارس بوده یا نه. این که بچه توی خونه حیوانات خونگی پت داشته یا نه در همون سنین بدو تولد تا سه‌سالگیش. این که آیا اون بچه اجازه داشته توی محیط بیرون با خاک بازی کنه. این که اجازه داشته یه حالا یه کرمی رو از روز زمین برداره به دهانش ببره یا نه. توی یه محیط ایزوله و استریل‌شده و ضدعفونی‌شده بزرگ شده. و تمام این تجربیات و اتفاقات روی میکروبیوم مؤثر هستن. و من هم می‌خوام اینجا یه نکته خیلی مهمی رو بگم که این اتفاقی که متأسفانه در دوران کرونا افتاد و خیلی افراد دچار وسواس شدن و بچه‌ها رو هم وسواسی کردن. محیط زندگی بچه‌ها رو استریل کردن شروع کردن به همه‌چیه الکل زدن، همه‌چیه رو ضدعفونی کردن و بچه توی این دو سال خورده‌ای توی یک محیط استریل ایزوله بزرگ شد و هیچ ارتباطی با محیط بیرون و طبیعت و افراد دیگه نداشت و همون ضدعفونی بیش از حد و وسواس گونه این چیزی که به اون شکل گرفتن میکروبیوم دستگاه گوارش بچه آسیب می‌زنه که من خیلی مفصل راجع به وسواسی مدت صحبت کردم و وقتی این تحقیقات پروفسور هیوبرمند رو خوندم دیدم که وای چقدر این نکته توی سیستم ایمنی بچه مؤثر بوده، برخلاف چیزی که مادر پدرها فکر می‌کنند. برمی‌گردیم دوباره به دستگاه گوارش. این تجربیاتی که گفتم باعث می‌شه که شرایط مناسب برای رشد میکروبیوم دستگاه گوارش فعال بشه. یک لوله بلندی ما داریم که بهش می‌گیم دستگاه گوارش، بسیار بلنده. اگه اونو بیاریم بیرون پهنش کنیم و پیچ و خمش رو بگیریم به 9 متر میرسه، این لوله در واقع یه لومن هستش، یه لوله توخالیه که دیوارهاش موکوزاله و یک موهای کوچولوی به اسم میکروویلی داره که این میکروویلی‌ها کمک می‌کنند که غذا به پایین رونده بشه. میکروبیوم همه‌جای دستگاه گوارش وجود داره و از همون ابتداش یعنی دهان تا انتهاش یعنی مقعد، این میکروویلی‌ها هم هستند، میکروبیوم‌ها هم هستند. روی لومن هم، روی لوله هم اگر بیاییم زیر میکروسکوپ نگاه کنیم، توی اون پستی بلندی‌هاش یه سری حفره وجود داره که این میکروبیوم‌های مفید دستگاه گوارش اونجا زندگی می‌کنند، اونجا اقامت دارند و کاری که انجام می‌دن اینه که یک سری سیگنال به مغز ما می‌فرستند. یه اصطلاحاتی داریم، توی این اپیزود. مثلاً وقتی می‌گیم میکروبیوتا منظورمون اون باکتری‌ها هستند و میکروبیوم در واقع اون ژنومیه که اون باکتری‌ها می‌سازند، ژنومی بسیار مهمیه که بدن ما رو تحت تأثیر قرار می‌ده. جالبه که بدونین توی دستگاه گوارش ما دو تا سه کیلوگرم از این میکروبیوم وجود داره و اگر با زیر میکروسکوپشون با دقت نگاه کنیم می‌بینیم که داخل توضیح دادم، داخل اون حفره‌ها و داخل اون میکروویلی‌ها این میکروبیوم‌ها در حرکت هستند. و جالبه بدونین که 60 درصد مدفوع انسان رو میکروباکتری‌های مرده و زنده تشکیل می‌ده. حالا جلوتر توضیح می‌دیم که چرا این برای ما خیلی مهم و ارزشمنده، این که چه نوع باکتری از مدفوع ما خارج می‌شه. چقدر اون باکتری‌ها اونجا زندگی می‌کنند. چقدر می‌تونن زنده بمونن. چقدرشون خارج می‌شن؟ چی می‌خوریم؟ این میکروبیوم از میکروباکتری‌ها ساخته می‌شه. این باکتری‌ها از کجا میان؟ از کجا از اول وارد بدن ما می‌شد؟ از تنفس. تنفس افراد، یعنی حتی این که ما با چه آدم‌هایی در ارتباط باشیم از اول زندگی ما نقش داره توی شکل گرفتن میکروبیوم بدن ما. تنفس بقیه افراد. بوسیدن، اسکین کانتکت. تماس پوستی و خیلی خیلی مهمه که ما با چه جور آدم‌هایی در ارتباط باشیم. دوستامون کی باشن؟ شاید براتون عجیب باشه که اینو بشنوین ولی مهمه. یعنی سیستم ایمنی شما از دوستاتون نقش می‌گیره. از دوستاتون اثر می‌گیره. و محیطی که ما توش زندگی می‌کنیم تأثیر داره روی میکروبیوممون. و یه نکته‌ای که حالا اولشم گفتم اینه که آیا ما با حیوانات در ارتباط هستیم؟ آیا حیوان خونگی داریم یا نه؟ حالا بیاییم یه ذره راجع به این مطالعات و اطلاعات جدید صحبت کنیم. این که شما توی خونه زندگی کنی که رابطه اجتماعی زیادی از اول تو اون خونه بوده باشه، رفت‌وآمد زیاد باشه نقش مهمی توی شکل گرفتن میکروبیوم داره و برخلاف تصور عموم این خیلی خوبه. چون تنوع میکروبیوم توی اون بچه شکل می‌گیره. اینا یه سری چیزایی تعیین‌کننده هستن که از اول زندگی برای بچه اتفاق می‌افته و حالا می‌خوایم براتون توضیح بدیم که چرا خوبه که این میکروبیوم‌ها متنوع باشن. ما می‌دونیم که چیزایی که می‌خوریم روی میکروبیوم ما اثر می‌ذاره.

اینجا می‌خوایم بگیم فکرهای شما، آدم‌هایی که رابطه اجتماعیتون ، همه روی میکروبیومتون اثر می‌ذاره. مغز و سیستم اعصاب مرکزی ومحیطی ما حواسشون به میکروبیوم های ما هست و ازشون مراقبت میکنن وجالبه که بدونبد میکروبیوم از حیوانات خانگی شما سود میبرن .سگ .گربه.موش و مارمولک و مرغ و خروس و….. در واقع هر حیوان خانگی که داشته باشید باعث تنوع اون میکروبیوم شما میشه .

حالا من چیزی که خیلی توی مادرهای ایرانی می‌بینم اینه که خیلی نگرانن در حالی که یه وقت بچه‌شون با حیوانات در ارتباط باشه و میره پارک دست بزنه به یه حیوانی در حالی که دقیقاً این برعکسه. حالا این میکروبیوتاها توی دستگاه گوارش شما چه کاری انجام می‌دن؟ مهم‌ترین کارشون نقششون توی دایجستشن هستش، در واقع در پرسه هضم غذا و می‌خوایم اینجا بهتون بگم این که ما چه غذاهایی می‌خوریم باعث می‌شه که آنزیم‌هایی که میکروبیوتاها تولید می‌کنن تغییر کنن. آنزیم‌هایی که مسئول هضم غذاها هستن در واقع اون ژنی که باکتریا می‌سازن، ژن فرمنتیشن یا تخمیر و ژن دایجستشن یا هضم بستگی به این داره که ما چی بخوریم. اینجا می‌خوایم بگیم اگه شما یه سری از میکروبیوتاها رو نداشته باشین و حالا به هر علتی نقص توشون اتفاق بیفته یا بمیرن باعث می‌شه که شما نتونید یک سری از غذاها رو تحمل کنید یا یک سری از غذاها رو درست هضم کنید. یکی دیگه از کارهای فوق‌العاده‌ای که میکروبیوتاها انجام می‌دن اینه که عملکرد مغز ما رو تغییر می‌دن. چجوری؟ با متابولیسم یا آسون کردن متابولیسم یک سری از نوروترنسمیترهای خاص. ما توی اپیزود خواب خیلی راجع به نوروترنسمیترها و نقششون توی شادی و خوشحالی و مود و خلقمون صحبت کردیم. حالا می‌خوام بهتون بگم که وجود یک سری از میکروبیوتاهای خاص باعث می‌شه که ما مود و خلق بهتری داشته باشیم یا مود و خلق بدتری داشته باشیم اگه اونا از بین برن. درواقعی یک سری از این میکروبیوتاها تولید نوروترنسمیتر گابا رو آسون می‌کنن. یادتونه قبلاً راجع به گابا صحبت کردیم؟ گابا یک نوروترنسمیتر مهاری بود، می‌اومد عملکرد ای سری از نورون‌ها رو سپرس می‌کرد، مهار می‌کرد.

حالا ممکنه فکر کنید ای پس چیز بدیه که مهار می‌کنه. نه، گابا درواقع یه جور سداتیو محسوب می‌شه. یه جور آرام‌بخش محسوب می‌شه. چی کار می‌کنه؟ باعث می‌شه که انگزایتی ما کمتر شه .عصبانیت ما کمتر بشه . درواقع مثل الکل .به صورت موفت الکل چه کار میکنه ؟ الکل چیکار میکنه ؟ سدیت انجام میده. نوروترنسمیتر گابا هم همین کار رو انجام می‌ده و یه سری از این میکروباکتری‌ها گابا تولید می‌کنن. جالبه بدونین که تو افرادی که سابقه صرع دارن یا حالا مبتلا به صرع هستن، این نوروترنسمیترهای نورون‌های گابا یا جی‌ای‌بی‌ای توی سیگنال‌هاشون اختلال ایجاد می‌شه و به خاطر همین تشنج توی این آدم‌ها ایجاد می‌شه. زمانی که این میکروبیوتاها این نوروترنسمیترها یا کمیکال‌ها رو می‌سازن، می‌ره روی عملکرد مغز ما اثر می‌ذاره. در واقع این میکروبیوتاها یک سری چیز توی دستگاه گوارش همون به‌صورت لوکالی می‌سازن که به هضم غذا کمک می‌کنه که هم قبل هم براتون توضیح دادم. یه سری هم نقش دارن توی تولید نوروترنسمیترها. پس دو تا نقش خیلی مهم برای ما ایفا می‌کنن. ما در مورد دوپامین و سروتونین قبل‌ها خیلی توضیح دادیم و من می‌خوام اینجا بهتون بگم که بسیاری از فعالیت‌های بیولوژیک و مهمی که ما داریم و ختم می‌شه به افزایش سیستم ایمنی‌مون، عملکرد مغزمون و حالا دایجستشن‌مون، تماماً تحت تأثیر میکروبیوم دستگاه گوارش همون هستش. در واقع مغز ما و دستگاه گوارش همون کومیونیکیت می‌کنن. خب می‌دونیم که نورون‌ها و سلول‌های عصبی بدن مهم‌ترین کار رو در سیستم عصبی ما انجام می‌دن.

ما تو دستگاه گوارش همون هم نورون داریم. در واقع نورون‌ها همه جا هستن، توی طناب نخاعی، چشم، قلب، شش، طحال و همه ارگان‌های بدن ما نورون داریم که میان همه اندام‌ها رو به هم و به مغز وصل می‌کنن. پس ما تعجب نمی‌کنیم که بگیم تو دستگاه گوارش هم نورون داریم. نکته‌ای که خیلی ما رو اینجا متعجب می‌کنه و جالبه چیه؟ اینه که یک سری نورون مخصوصاً نزدیک لایه موکوزال دستگاه گوارش، دقیقاً همون نزدیک اون لومن دستگاه گوارش وجود داره که میان جزء جزء دستگاه گوارش رو بهش توجه می‌کنه. این نورون ها حواسشون به دستگاه گوارش هست. چیا رو آنالیز می‌کنن؟ هم مواد غذایی رو که ما دریافت می‌کنیم حواسشون هست و هم میکروبیوتاها که اونجا وجود دارن میتونن سیگنال‌هایی به مغز بفرستن. در واقع این میکروبیوم با مغز ما صحبت می‌کنه.

به مغز ما سیگنال می‌فرسته. چجوری؟ توسط یه طناب بلندی به اسم آکسون میاد کیفیت غذایی که ما می‌خوریم و می‌سنجه. کیفیت مواد شیمیایی که وارد بدن ما می‌شه رو می‌سنجه و به مغز پیام می‌فرسته. باش صحبت می‌کنه. بقیه جنبه‌های محیط دستگاه گوارش رو هم بررسی می‌کنه و اگر هر نقطه‌ای ایرادی ببینه سریع به مغز پیام می‌ده که آها! اینجا یه مشکلی داریم ما حواست باشه. مثلاً به دنبال مصرف یه غذای خاص ممکنه ما حالمون بد شه. ممکنه حس کنیم که دیگه نباید اون غذا رو مصرف کنیم. ممکنه رفته باشیم رستوران و اون غذایی که اونجا خوردیم حالمونو بد کرده یا استفراغ کردیم و اون پیام به مغز رسیده که تو دیگه نباید اون غذا رو هرگز بخوری یا نباید توی اون رستوران دیگه غذا بخوری. می‌دونیم که اکثر مردم از خوردن چیزای شیرین شوگر لذت می‌برن. حالا وقتی ما می‌گیم شوگر تو ادامه این اپیزود منظورمون شکر نیست، منظورمون تمام شیرینی‌جات و چیزایی که طعم شیرین دارن. پرسه هست، از همون دهان آغاز می‌شه و آنزیم‌های توی دهان وجود دارن که غذا رو تیکه‌تیکه می‌کنن، غذا رو می‌دن پایین و وارد دستگاه گوارش می‌شه و این نورون‌ها فعال می‌شن. وقتی یه ترکیب خاصی توی غذا وجود داره، یه ماده خاصی وجود داره که این فعالیت نورون‌ها رو تریگر می‌کنه یه سری اتفاق می‌افته. یه چیزی به تازگی کشف شده. یه سلوله در واقع یه نورون، یه سری نورون‌ها هستن که انترو اندوکرین سل‌ها هستن و ده سال پیش کشف شدن. در واقع اون زمانی که ما پزشکی خوندیم این سلوله‌ها هنوز کشف نشده بودن و من اولین بار در همین صحبت‌های پروفسور هیو برمند اسمشون رو شنیدم. به اسم نورپاد سلوله‌های نورپاد سلوله‌های نورپاد چی کار می‌کنن؟ سلوله‌های نورپاد با شوگر، اسیدهای چرب و آمینواسیدها تریگر می‌شن. فعال می‌شن. پروفسور بوهورگز ده سال پیش این سلوله‌ها رو کشف کرد. و به دنبالش حالا توضیح داد که به‌صورت اختصاصی این سلوله‌ها با شوگر فعال می‌شن. در واقع یک سیستم حساس به شوگر دارن. و اصلاً واگ ما می‌دونیم یه بخشی از سیستم عصبی محیطی ما هستش که شاخه‌های زیادی داره توی دستگاه گوارش، کبد، قلب، حنجره، طحال و خیلی جاهای دیگه. در واقع بعد از خوردن غذا، نورون‌ها پیام‌هایی رو به مغز می‌فرستن. اون چیزی که با بورگز کشف کرد این بود که این نورپادها، این نورپاد سل‌ها بخشی از یک شبکه یا نتورک هستن و این نورپادها میان غذاهای مختلف رو سنس می‌کنن و روش حساس هستن ولی به‌صورت اختصاصی روی شوگر حساسن. چه اتفاقی می‌افته؟ پیام‌هایی رو، سیگنال‌هایی رو به مغز می‌فرستن. وقتی ما شیرینی‌جات می‌خوریم مثل یه شلیک الکتریکی می‌مونه، باعث می‌شه ما بیشتر دلمون شیرینی بخواد.

فکر کنم همه این تجربه رو داشتیم که مثلاً وقتی بستنی خوردیم، وقتی کیک شیرین خوردیم، وقتی یه چیز خیلی خوشمزه شیرین خوردیم هی دلمون خواسته دوباره بریم سرش، ، دوباره بریم یه تیکه از اون چیز شیرین برداریم. چی می‌شه که این اتفاق می‌افته؟ داستان همین نورپاد سل‌ها هستن. در واقع اتفاقی که می‌افته اینه که اگه ما حتی بیایم مواد شیرین رو از راه دهان وارد بدن نکنیم و مستقیماً اون‌ها رو ببریم بذاریم داخل دستگاه گوارش، باز هم افراد دلشون باز بیشتر اون چیز شیرین رو می‌خواد. این به خاطر همون وجود نورپاد سل‌ها هستش. به خاطر این همینه که ما بیشتر شیرینی رو انتخاب می‌کنیم. یعنی حتی اگه هیچ تجربه‌ای از طعم شیرین هم نداشته باشیم، به خاطر وجود اون نورپاد سل‌ها باز می‌ریم دنبال شیرینی‌جات. این نکته خیلی نکته بسیار مهمی بود به خاطر این که به ما داره ارتباط مغز و دستگاه گوارش رو می‌گه و به ما می‌گه این سیگنال‌ها چجوری پیام رو به مغز می‌رسونن. درسته که ما طعم شیرین رو هم دوست داریم و درسته که اون پرسه از دهان آغاز می‌شه ولی اون حسی که در دستگاه گوارش ما هم اتفاق می‌افته، اون آگاهی مغزمون نسبت به شیرینی‌جات، نکته خیلی مهم هستش. 20:30

80 سال پیش اومدن یه آزمایش رو انجام دادن و اومدن یه سری افراد رو تو این آزمایش واگوتومی کردن. فقط عصب واگی که تو دستگاه گوارششون بود رو قطع کردن ولی بقیه حالا قسمت‌های واگ که به طحال و قلب و شش و اینا می‌رفت رو نگه داشتن. تو گوارششون واگوتومی انجام دادن و دیدن که افراد دیگه دنبال خوردن مواد شیرین نبودن. یعنی اون میلی که به شکلات و شیرینی داشتن رو از دست دادن. ولی این اتفاق 80 سال پیش افتاد. حالا 10 ساله نورپاد سل‌ها کشف شدن ولی خب در واقع کلیتش اون موقع مشخص شده بود. این میل ما به انتخاب غذاها از کجا منشأ می‌گیره؟ یکیش همون تیستشونه، طعمشونه. بله، تیست و طعم هم مهمه، بافت غذا مهمه، حسی که تو دهن ما ایجاد می‌کنه مهمه، حتی چیزی که وقتی از گلومون می‌ره پایین چجوری بره پایین، همه اینا مهم هستن ولی انتخاب مغزمون هم خیلی مهمه. این نورپاد سل‌ها سیگنال‌ها رو از طریق شاخه واگ، شاخه گوارشی واگ به مغز می‌رسونن و باعث می‌شن دوپامین ترشح بشه. اگه اپیزودای قبلی رو گوش داده باشین می‌دونین که دوپامین با ترشحش با حس خوشحالی و پاداش و جایزه گرفتن همراهه و به عنوان یه نوروماجولیتور هم باعث انگیزه و میل شدید به انجام یه سری کارها و اینا ایجاد می‌کنه. برای همینه که ما وقتی بستنی می‌خوریم خوشحال می‌شیم. برای همینه که وقتی یه چیز شیرین می‌خوریم حس می‌کنیم خوشحالیم. این اون حسیه که به دنبال خوردن شیرینی‌جات دوپامین ترشح می‌شه. دوپامین چی کار می‌کنه؟ باعث می‌شه ما بیشتر بریم دنبال اون ماده غذایی که این حس رو ایجاد میکنه درواقع اون پاداش و حسی که به ما داده باعث میشه ما بریم شیرینی و شکلات مصرف کنیم .یه حس رضایت به ما میده این موضوع یه بخش آگاهانس وداخل دهان مزه خوبی میده اما بیشترش همون فعال شدن نرو پاد ها هستش و سیستم جالبی که بین مغز و دستگاه گوارشه و سیگنال های که از گوارش به مغزمون میره .

علی دلشاد: یه نکته ای که همه باهاش سرو کار داریم این بحث علاقه به شیرینی‌جاته و مخصوصاً وقتی که وعده‌ی غذایی سنگین می‌خوریم. خیلی جالبه چون هنوز نکته رو نگفته بودیم، من متوجه شدم که چقدر این دوتا به هم ارتباط دارن. برای خود من، سال‌ها طول کشید تا این، حالا بهش می‌گیم شگر کریوینگ یا علاقه به شیرینی‌جات و علاقه به شیرینی بعد از وعده‌ی غذایی به خصوص، کمش کنم و بتونم اصلاً متوقفش بکنم. من چون صبح‌ها رو معمولاً فستینگ می‌کنم، یعنی غذا نمی‌خورم، کالری جذب نمی‌کنم، هیچ شگر کریوینگی هم ندارم، هیچ علاقه‌ای به شیرینی ندارم. ولی کافی بود اولین وعده‌ی غذایی رو بخورم، یعنی دقیقاً بعد از خوردن ناهار یه میل شدید به خوردن شیرینی‌جات داشتم. حالا می‌تونه بستنی باشه، می‌تونه شکلات باشه، می‌تونه هر چیز دیگه‌ای باشه که حالا بعداً سعی کردم با میوه جایگزینش کنم و بعدها هم کلاً فهمیدم که این تو چه شرایطی بیشتر میشه. با این توضیحاتی که تو دادی، من کاملاً متوجه شدم که زمانی که ما کربوهیدرات زیادی مصرف می‌کنیم به خصوص کربوهیدرات‌های ساده مثل برنج معمولی، نون سفید، در حقیقت به اندازه‌ی کافی فیبر و سبزیجات به همراه غذا مصرف نمی‌کنیم، از همون چربی‌های مفید رو نداشتیم، این شیرینی‌جات چندین برابر میشه. به خاطر همینه، چون خود برنج یا کربوهیدرات ساده دقیقاً مثل قند عمل می‌کنه، دقیقاً قنده، برای همین اون به تو می‌گه که قند بیشتری به من بده و برای این تو می‌خواد دوپامین بیشتری درست کنه.

مریم دلشاد: دقیقاً، ببین از همون لحظه تو دهن آغاز میشه، برنج رو می‌خوری، طعم شیرینش رو حس می‌کنی، یعنی شروع میشه تبدیل شدن به قند، بعد می‌ره تو دستگاه گوارش، دوپامین برای تو آزاد می‌کنه، دلت حالا شیرینی می‌خواد.

علی دلشاد: مریم یه توضیحاتی راجع به کل سیستم گوارش داد، اصطلاحات پزشکیش رو هم استفاده کرد، اگر تو الان یکم گیج شدی نگران نباش، همه رو دونه دونه باز می‌کنه و برامون توضیح می‌ده.

پروبیوتیک‌ها فقط اون باکتری‌های مفیدی هستن که ما معمولاً اضافه بر سازمان مصرفشون می‌کنیم. میکروبیوم‌ها کل اون میکروب‌هایی هستن که درانه فضای معده و روده و سیستم گوارش ما حضور دارن. معمولاً همون‌طور که مریم توضیح داد، از بچگی شروع کردن و وجود دارن. جوری نیست که الان بعضی‌هاشون رو بتونیم اضافه کنیم. میشه اضافه‌شون کرد، مریم توضیح می‌ده که چجوری اینا کم و زیاد می‌شن، ولی خیلی از اونا از بچگی توی سیستم گوارش ما بودن.

مریم دلشاد: دقیقاً به خاطر همینه که سیستم ایمنی آدم‌ها با هم فرق می‌کنه   27:50  . و این چیزیه که شاید خیلی از پدر مادرها ندونن و این موهبت رو از بچه‌هاشون بگیرن. یعنی بچه‌ها رو هی محدود کنن، ایزوله کنن، دست نزنن به خاک، تا دست می‌زنن دستشونو بشورن، الکل بزنن، اینا اشتباهه. و این چیزیه که سیستم ایمنی بچه‌ها رو تو سال‌های بعد از بزرگ شدنش ساخته و در همون بدو تولد تا سه سالگی بخش عمده شکل گرفته. و خیلی سخته که ما بخوایم حالا بیاییم اون میکروبیوم رو از بیرون اضافه کنیم. بله، پروبیوتیک‌های یه بخش محدودی از میکروبیوم‌ها هستن که به حال جلوتر راجع بهشون توضیح می‌دم. فقط من هی می‌خوام این نکته رو یادآوری کنم چون شاید بگم بالای پنجاه درصد از بیماران خودم هنوز درگیر وسواس کرونا هستن و هنوز می‌شورن، می‌سابن و ضدعفونی می‌کنن. می‌خوام این رو بگم که به گوششون بخوره که در مقابل بچه‌هاشون مسئول هستن.

علی دلشاد: تو خانواده‌ی خود ما، مریم سیستم ایمنیش از همه‌ی ما بالاتره. دلایل خیلی ممکنه زیاد باشه، ما راجع به سرما صحبت کردیم، توی اپیزود قبلی گفتیم که سرما، این که شما چقدر خودتونو به هوای سرد، آب سرد در معرضش قرار بدین چقدر تأثیر داره، ولی مریم از من و خواهر دیگرمون میزان بیشتری با حیوونا سر و کار داشت. خیلی بیشتر از ماها در طبیعت بود، با خاک بازی می‌کرد، بیشتر با حیوونا سر و کار داشت، کارهایی می‌کرد که شاید من و لیلا خیلی علاقه نداشتیم، شاید ماها خیلی خوشمون نمی‌اومد ولی مریم این کار رو می‌کرد و بعدها ما متوجه شدیم که این چیزهایی که داشته کاملاً روی سیستم ایمنیش و مودش تأثیر داشته.

مریم دلشاد: خب می‌خوام بگم ما وقتی خیلی زیاد غذا می‌خوریم یا یه غذایی رو می‌خوریم که به اصطلاح به‌مون نمی‌سازه، دستگاه گوارش میاد یه سیگنال رو به مغز می‌فرسته و یه مراکزی رو توی مغز فعال می‌کنه که به ما می‌گه بسته، عمل خوردن رو متوقف کن. یه ناحیه توی ساقه‌ی مغزمون فعال می‌شه که مرکز استفراغه و باعث تحریک رفلکس استفراغ می‌شه. یه ناحیه به اسم حالا CTZ. و دیدین که بعضی وقتا یه غذایی رو می‌خوریم بلا‌فاصله بعدش استفراغ می‌کنیم. دوپامین هم توی استفراغ نقش داره. چجوری؟ ما همش گفتیم که دوپامین توی چیزای خوب نقش داره. چجوری دوپامین توی استفراغ نقش داره؟ همش می‌گیم دوپامین پاداش، انگیزه، خوشحالی. اما دوپامین باعث می‌شه که یه ناحیه به اسم پسترما فعال بشه که یه ناحیه توی ساقه‌ی مغز پر از گیرنده دوپامینه و اگر مقدار دوپامین، سطح دوپامین خیلی بالا بره، می‌تونه منجر به استفراغ بشه. و این اون چیزیه که ما خیلی وقتا توی ارتباط با بعضی از داروها می‌بینیم. خصوصاً داروهایی که برای درمان پارکینسون استفاده می‌شن. یه توضیح کوچولو بدم راجع به پارکینسون. پارکینسون در واقع کمبود دوپامین هستش یا حالا کمبود نورن‌هایی که دوپامین ترشح می‌کنن. در واقع چه اتفاقی می‌افته؟ باعث می‌شه اون فرد دستاش بلرزه، مشکل توی اندام‌های حرکتیش داشته باشه. این به خاطر اینه که دوپامین یا حالا نورن‌هایی که پیام‌های حرکتی می‌دن دوچار مشکل می‌شن. و یه داروهایی مثل لوودوپا سطح دوپامین رو یه وقت خیلی می‌برن بالا و گیرنده‌های دوپامین رو توی مغز فعال می‌کنن و یکی از عوارض این داروها به صورت روتین و معمول استفراغ هستش. ما همیشه سیگنال‌های کمیکال و مکانیکالی که توی بدنمون هست با هم موازی حرکت می‌کنن. هیچ‌وقت تنهایی کار نمی‌کنن. ما یه سری سیگنال‌های مستقیم داریم، یه سری سیگنال‌های غیرمستقیم داریم. تا الان داشتیم راجع به سیگنال‌های مستقیم صحبت می‌کردیم، حالا می‌خوایم دوباره برگردیم به سمت میکروبیوم‌های دستگاه گوارش و ببینیم اثرشون چجوریه. ما یه عالمه نوروترنسمیتر تو مغزمون داریم، توی ستون فقراتمون، چشممون، سیستم عصبی محیطیمون که باعث فعال شدن یا مهار شدن یه سری از نورون‌ها می‌شه. از طریق پیام الکتریکی بقیه‌ی نورون‌ها رو فعال می‌کنن و از طریق الکتریسیته باعث می‌شن که بقیه‌ی نورون‌ها حالا یا فعال بشن یا مهار بشن. اینجا می‌خوایم بگیم که میکروبیوم هم می‌تونه روی اتفاقات متابولیک ما اثر بذاره و در بعضی از موارد توانایی اینو داره که نوروترانسمیتر بسازه. نوروترانسمیترها چی‌ها بودن؟ مثل دوپامین، مثل سروتونین، مثل گابا. یعنی این دو سه کیلو میکروبیومی که ما با خودمون هر روز حمل می‌کنیم، تو بدنمون هست، می‌تونه برای ما نوروترانسمیتر بسازه. می‌تونه وارد جریان خون بشه و به مغز بره، بر روی بقیه سلول‌های بدن و مغزمون به صورت غیرمستقیم اثر بذاره.

حالا برگردیم اینجا، در واقع ما غذاهایی که می‌خوریم میکروبیوم دستگاه گوارشمون می‌تونه باعث بشه که ما چه احساسی داشته باشیم. حس خوب و عالی و خوشحالی یا حس بد، مود پایین، خلق پایین و عصبانیت. می‌رسیم به نظرم جذاب‌ترین قسمت این اپیزود که واقعاً خود منو شگفت‌زده کرد و تا چند ساعت هیجان‌زده بودم به دوستای متخصصم مسیج می‌دادم که می‌دونستین یه همچین چیزی وجود داره؟ انقدر برام جالب بود. گفتیم که میکروبیوم می‌تونه نوروترانسمیترها رو بسازه و اونا به مغز برن و روی مغزمون اثر بذاره. الان امروز اطلاعات جدیدی داریم که می‌دونیم کدوم از این میکروبیوتاها کدوم نوروترانسمیتر رو می‌سازن. مثلاً همین دوپامین عزیز رو باسیلوس و سیراتیا، اسم دوتا باکتری هستن، می‌سازن. پس وقتی ما تو دستگاه گوارش محیط رو فراهم کنیم که این میکروبیوتاها بتونن خوب رشد کنن، اونجا اونا هم به ما جایزه می‌دن، برامون دوپامین تولید می‌کنن. به دنبالش ما خوشحالی، انگیزه و همین حسای خوب رو تجربه می‌کنیم. و در واقع ما یه بستری رو فراهم می‌کنیم مثل کاندیدا، مثل استرپتوکوکوس، مثل انتروکوکوس که برامون سروتونین ترشح می‌کنن و تولید می‌کنن. قبلاً کامل توضیح دادیم که سروتونین باعث شادی و خوشحالی می‌شه. این حال خوب، این روابط اجتماعی خوب و اتفاقات خوبی که می‌تونه برامون بیفته و ما مدیون میکروبیوتاهای دستگاه گوارشمون هستیم. وقتی محیط دستگاه گوارشمون جوری باشه که اجازه بده این میکروبیوتاها اونجا رشد کنن، ما به سمت حال خوب می‌ریم. خب یه چیز خیلی جالب بهتون بگم که شاید ندونین: بین 90 تا 95 درصد سروتونین بدن ما تو دستگاه گوارشمون ساخته می‌شه. بله، درست شنیدین. دقیقاً توسط همین باکتری‌ها. این خیلی نکته جالبیه و خیلی می‌شه راجع بهش بحث کرد و فکر کرد که بدونیم واقعاً چیزایی که ما می‌خوریم چقدر توی حال ما مؤثره.

علی دلشاد: من می‌خواستم یه توضیح اضافه روی سروتونین بذارم. فکر می‌کنم که یه توضیح بدیم راجع به سروتونین، چون ما تو اپیزودهای قبلی راجع به خواب اینو صحبت کرده بودیم ولی فکر می‌کنم بهتر بگیم که سروتونین همون نوروترانسمیتره که باعث آرامش ما می‌شه، باعث رضایت ما می‌شه. وقتی ما مدیتیشن می‌کنیم، این باعث افزایش سروتونینمون می‌شه. وقتی که از زندگی‌مون رضایت داریم، خوشحال هستیم، از چیزی که داریم. ما یه خوشحالی هست که نتیجه‌ی به دست آوردن نتیجه‌ی انگیزشی که همون می‌شه دوپامین ولی چیزی داریم که حاصل قدردانیه، حاصل رضایت درونیه که در حقیقت نوروترانسمیتر سروتونین هستش. افسردگی‌ها معمولاً با داروهای SSRI که دقیقاً میاد روی نوروترانسمیتر سروتونین اثر می‌ذاره درمان می‌کنن. یعنی اگر شما بیمار افسرده داشته باشین، کنارتون قطعاً کلمه‌ی SSRI رو شنیدید. اینا هم همشون روی نوروترانسمیتر سروتونین اثر می‌ذاره. برای همینه که وقتی سطح سروتونین شما پایینه، احساس افسردگی می‌کنین. حالا مریم می‌تونه اینا رو توضیح بده براتون یکم ما بیشتر راجع به SSRIها و سروتونین، چون خیلی مطلب مهمیه و این که شما اگه تغذیه‌تون رو درست کنین، به زبون ساده ما این رو گفتیم که اگه تغذیه‌ی مناسبی داشته باشین، اگه میکروبیوم‌های مناسبی در سیستم گوارش شما باشه، احتمال این که شما دچار افسردگی بشید خیلی میاد پایین. یعنی لازم نیست شما به دارو مصرف کنید. اول از همه به سبک زندگی‌تون یه نگاهی بندازید. حالا این سبک زندگی می‌تونه از چیزای بیرونی مثل ورزش، آب سرد، خواب، چیزایی که تا الان گفتیم و چیزایی که از الان داریم می‌گیم درون سیستم گوارش. یعنی ما اگه بخوایم دسته‌بندی کنیم برای اینکه براتون یکم واضح‌تر شده باشه یه سبک زندگی بیرونی داریم و یه سبک زندگی درونی داریم. چیزایی که وارد بدن ما می‌کنیم، یه سبک زندگی بیرونی داریم. کارهایی که انجام می‌دیم، خواب، آب سرد، ورزش، تحرک و چیزای این‌طوری. نور، چیز خیلی مهمی که راجع بهش خیلی صحبت کردیم که شما چقدر خودتون رو در معرض نور و خورشید قرار بدین.

مریم دلشاد: راجع به همین چیز که توضیح دادی دیگه. اول یه چیزی بگم. خیلی مهمه که بدونیم افرادی که الکل زیاد مصرف می‌کنن، چه اتفاقی می‌افته. این میکروبیومشون، این باکتریای مفید دستگاه گوارششون رو می‌کشن. بعد خلقشون میاد پایین، مودشون میاد پایین، افسرده می‌شن. یکی از دلایلی که الکل باعث افسردگی، مود پایین و خلق پایین می‌شه همینه. یعنی فرد فکر می‌کنه که الکل بخوره حالش بهتر می‌شه، خوشحال می‌شه و هر روز هی به مرور الکلشون می‌بره بالا و هر روز پرخاشگرتر می‌شه. اگر افراد الکلی رو دیده باشین، می‌بینین که پرخاشگرن، مودشون پایینه، روابط اجتماعی بدی دارن، روابطشون با همسرشون، فرزندانشون و دوستاشون روابط جالبی نیست و یکی از دلایلش همینه. چه اتفاقی می‌افته؟ میکروبیوم از بین می‌ره و هر روز الکل بیشتر، کشته‌های باکتری‌های کشته‌شده بیشتر. و این چیزیه که آدم‌ها بهش توجه نمی‌کنن. و الان خیلی تحقیقات توی این زمینه انجام شده که اگر به هر دلیلی میکروبیوم‌های دستگاه گوارش کم بشن، به خصوص این باکتری‌هایی که اسم بردیم، سروتونین افت پیدا می‌کنه، آدم‌ها مودشون میاد پایین، خلقشون تنگ می‌شه و به دنبالش سیستم ایمنیشون مختل می‌شه. یعنی دیگه سیستم ایمنی نمی‌تونه عملکرد مناسب خودشون داشته باشه. و حتی اگر افراد یک بیماری زمینه‌ای داشته باشن، اون تشدید بشه. بهش می‌گن به اصطلاح اون بیماری زمینه‌ای وارد فاز اگزاسربیشن بشه، تشدید بشه.

علی دلشاد:  به این راحتی هم نیست جایگزین کنن.  38:20 بعضی فکر می‌کنن که اگر الکل مصرف کنن و فردا شروع کنن غذاهای پروبیوتیک‌دار یا برن قرص یا پودر پروبیوتیک بگیرن شروع کنن، فایده‌ای داره؟ ما راجع بهشون صحبت می‌کنیم ولی بدونید که این پودرهایی که شما از بیرون می‌خرید یا قرص‌هایی که به‌عنوان پروبیوتیک می‌خرید و می‌خورید یا ماست پروبیوتیک، ماست پروبیوتیک شاید فقط یه دونه باکتری داشته باشه. یا این پودرها، در بهترین شرایط، بهترین برندش رو هم پیدا کنین، شاید سه یا چهار تا باکتری داشته باشن. در صورتی که دستگاه گوارش شما هزاران باکتری توش دارن زندگی می‌کنن. شما نیاز دارید دوباره از اول سبک زندگیتون رو عوض کنین تا این باکتری‌ها برگردن.

مریم دلشاد: نه از اول باید به دنیا بیایید. نه، سبک زندگی رو عوض کنین باز نمی‌تونی یه سریش رو داشته باشی. تو باید از اول به دنیا بیای تا بتونی یه سری از باکتری‌ها رو داشته باشی. داستان اینه. یه نفری که هی الکل مصرف می‌کنه و دوز الکلش رو هی می‌بره بالا، دیگه نمی تونه اون باکتری‌ها رو برگردونه. چون اتفاقی بوده که از بدو تولد تا سه سالگیش افتاده و هیچ جورم با هیچ پروبیوتیکی، با هیچ ماده‌ی غذایی نمی‌تونه اون رو جایگزین کنه. این داستان ترسناک شد. قضیه خیلی ترسناک شد. دقیقاً. حالا برمی‌گردیم، مفصل راجع بهش صحبت می‌کنیم. دقیقاً علی درست گفت. کپسول پروبیوتیک یه چند تا دونه باکتری محدود رو به ما می‌ده ولی اون چیزی که تو دستگاه گوارش شما زندگی می‌کنه و اون تنوع میکروبیوم ما، چیزی که طی سال‌ها بدن بدبخت ما زحمت کشیده اینا به دست آورده. و ما به‌راحتی می‌زنیم خرابش می‌کنیم.

علی دلشاد: یه نکته‌ی دیگه هم که یکی از دوستان حالا توی کامنت‌ها از شنونده‌ها رو سؤال کرده بود، اون راجع به خواب بود. چون این مرتبه شد، حالا صحبت الکل رو کردیم، این بد نیست این هم حالا به این مورد اضافه بکنیم. حالا چه شنونده‌ی عزیزی که سؤال کرده و چه بقیه‌ی دوستان، راجع به خواب که الکل چه تأثیری روی خواب می‌ذاره؟ معمولاً آدم‌ها فکر می‌کنن اگر یه ذره الکل بخورن بهتر می‌خوابن. توی خیلی از موارد این درسته. اگر شما یه ذره الکل مصرف کنید، حالا به هر شکلی، شکلش اهمیتی نداره. ممکنه راحت‌تر به خواب برید. ولی نکته اینه که شما دارید خوابتون رو منقطع می‌کنید. یعنی معمولاً کسایی که این کارو می‌کنن نصف شب از خواب بیدار می‌شن. راحت‌تر می‌خواب میرن ولی نصف شب از خواب بیدار می‌شن و دوباره نمی‌تونن بخوابن. دو، کیفیت خوابو می‌آرن پایین. کیفیت خواب عمیق و رِم اسلیپ‌شون رو تغییر می‌دن و کلاً روز بعدش اون سرحالی و کیفیت روز قبلشون رو ندارن. یعنی این نکته رو می‌خواستم اضافه کنم. مریم هم اگر توضیحی داره راجع به اثر الکل روی خواب بده.

مریم دلشاد:  دوپامین قبلاً کامل صحبت کردیم که چی میشه اگر نور به چشت بخوره. اصلاً ده شب تا چهار صبح، دوپامین ترشحش میاد پایین. خب چی می‌شه؟ طرف می‌خوابه دو نصف شب، سه نصف شب از خواب بیدار می‌شه.شروع میکنه با گوشی کار کردن .. فرداش حال خوبی نداره، مودش پایینه، خلقش پایینه. ما اینجا می‌خوایم آگاهی بهتون بدیم به خاطر این که خیلی به‌مون می‌گن الکل بده، بد، بد. آقا چرا بد؟ بدونم. آگاهی وقتی داشته باشم راجع بهش، وقتی بدونم داره چه اثری روی گوارشم، مغزم، خوابم می‌ذاره، قطعاً تجدید نظر می‌کنم سر مصرفش و می‌دونم چجوری باید لایف استایلم رو تغییر بدم، سبک زندگی رو تغییر بدم.

برگردیم به باکتری‌ها. یه سری باکتری دیگه هم داریم مثل لاکتوباسیل، مثل بیفیدوباکتریوم که می‌تونن گابا رو بالا ببرن. گفتیم گابا یه نوروترانسمیتر مهاریه که می‌تونه به شکلی صداتیو عمل کنه. در واقع چی کار می‌کنه؟ حساسیت رو کاهش بده. ایریتیبل بودن رو کاهش بده. رنجش رو کاهش بده. می‌خوام اینجا یه چیزی رو بگم که حالا می‌خوام اتفاقاً به علی بگم یه اپیزود کامل راجع به پریمسترال سیندروم یا سندروم پیش از قاعدگی صحبت کنیم که خانم‌ها تو اون دوران حساس می‌شن، ایریتیبل می‌شن، می‌رنجد. می‌خوام بگم اگر این باکتری‌های مفید دستگاه گوارش رو افزایش بدیم، این گابا می‌ره بالا. اون حساسیت، رنجش و ایریتیبل بودن در دوران پریمسترال سیندروم می‌تونه کاهش پیدا کنه. که حالا میایم بعداً راجع به نقش پروبیوتیک‌ها و میکروبیوم در پریمسترال سیندروم مفصل صحبت می‌کنیم. اینو فقط بهتون گفتم که پس ذهن‌تون داشته باشین و بدونین که چه اتفاقی می‌افته. اینجا یه اَکسر سینرژی که بسیار بسیار قدرتمند وجود داره و ست‌ها بلکه هزاران مطالعه راجع بهش انجام شده که می‌گه وقتی شما یه محیط مناسب برای رشد میکروبیوتا فراهم می‌کنین، به دنبالش حس خوشحال بودن و مود خوب رو تجربه می‌کنین. و وقتی میکروبیوم معدتون، دستگاه گوارشتون و رودتون سالم نیستن، حالتون بده، مودتون پایینه، خلقتون پایینه.

مثل همه‌ی پادکست‌های دارما، باز هم اسپانسر این اپیزود خود شما هستین که اون رو با دوستاتون، دوربریاتون و کسانی که دوستشون دارید به اشتراک می‌گذارید و آرامش رو به اونا هدیه می‌دین.